نام بیماری: مینوز مرکبات

• دفرمه شدن و پیچ خوردن برگ.

• تونل های سفید یا خاکستری روی سطح برگ.

• رشد کم.

• کاهش سایز میوه.

• پروانه های ریز، قهوه ای یا خاکستری با لکه های تیره در بال جلویی.

آلودگی به مینوز مرکبات می تواند در هر مرحله از رشد گیاه رخ دهد و عمدتا در برگهای جوان دیده می شود. علائم اولیه ممکن است شامل برگهای دفرمه و پیچ خورده باشد، اما برگها سبز باقی می مانند. با یک نگاه دقیق مسیر حفره های سفید یا خاکستری مارپیچی را بین دو اپیدرم برگ مشاهده کرد. یک خط تیره نازک یا نقاط تیره به صورت خطی در داخل تونل ها قابل مشاهده می باشد که مربوط به فضولات لارو است. لاروها اغلب در انتهای این تونل ها یافت می شوند و تعداد زیادی از آنها می توانند در هر برگ وجود داشته باشند. صدمه به برگها توسط پروانه مینوز می تواند یک منبع آلودگی برای قارچها یا باکتری ها باشد. آلودگی های شدید همچنین می تواند منجر به کاهش میزان فتوسنتز گیاه شود و در نتیجه میزان رشد، اندازه و کیفیت میوه کاهش می یابد. در حالت های شدید، آلودگی مرکبات به مینوز حتی می تواند باعث تغییر ریزش کامل برگ درختان و در نهایت مرگ درختان جوان شود.

خسارت بر روی مرکبات در اثر فعالیت تغذیه ای لاروهای مینوز مرکبات Phyllocnistis citrella می باشد. پروانه های بالغ مینوز در واقع کوچک، قهوه ای یا خاکستری با بال هایی به شدت حاشیه دار و یک نقطه تیره در بالای بال جلویی هستند. آنها عمدتا در دمای خنک اوایل صبح و شب فعال هستند. در بهار، ماده ها تخم های خود را در قسمت زیرین برگها می گذارند. لاروهای خارج شده از تخم مایل به سبز یا زرد شفاف هستند و به طور عمده از برگ تغذیه می کنند و ممکن است میوه ها نیز مورد حمله قرار دهند. آنها بین دو اپیدرم برگ تونل ایجاد کردند و در نتیجه تونل های مارپیچ و نقره ای ایجاد می کنند. در پایان مرحله لاروی، مینوزها از تونل ها خارج شده و با پیچیدن برگ به اطراف خود وارد مرحله شفیره گی می شوند. این یک آفت عمده مرکبات است که تقریباً در تمام مناطق عمده تولید مرکبات یافت می شود. علاوه بر این، حساسیت به بیماری های دیگر مانند شانکر باکتریایی افزایش می یابد.

نوزده گونه زنبور پارازیتوئید به عنوان دشمنان طبیعی مینوز مرکبات در ایران شناخته شده است که به طور چشمگیری جمعیت این آفت را در مرحله لاروی و شفیرگی کنترل می کنند. نام علمی گونه های مهم به شرح زیر است: Cirrospilus spp. ،Elachertus gallicus ،Hyssopus geniculatus ،Pnigalio spp. ،Stenomesius rufescens .،Neochrysocharis formosa ، Pediobius crassicornis، Baryscapus conwentziae، Citrostichus phyllocnistoides، Tamarixia upis عنکبوت های شکارگر از مهمترین عوامل مرگ و میر طبیعی در مراحل لاروی مینوز مرکبات هستند. مورچه های شکارگر دومین عامل مرگ و میر مینوز مرکبات هستند. این مورچه ها به عنوان شکارگرهای مهم سنین اول و دوم لارو مینوز در فصول خشک و گرم سال شناخته می شوند. همچنین فعالیت حشرات شکارگر دیگری از جمله لارو بالتوری کریزوپرلا و کفشدوزک هارمونیا آکسی ریدیس روی این آفت گزارش شده است. به کارگیری روغن های معدنی برای کنترل آلودگی مینوز مرکبات توصیه می شوند. پوشش کامل سطوح برگ در روغن پاشی ضروری است و پاشش روغن روی درخت باید تا زمان شروع ریختن قطرات از برگها ادامه یابد. زمان روغن پاشی مصادف است با شروع رشد جدید شاخساره ها در تابستان و پاییز، یعنی وقتی که بیشتر برگها کمتر از 4 سانتیمتر طول داشته باشند. اگر روغن پاشی در اوایل دوره رشد شاخساره های تابستانه شروع شود، مانع افزایش تراکم جمعیت آفت می شود.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. حشره کش ها به طور کامل در کنترل کامل مینوز مرکبات موثر نیستند، زیرا لاروها توسط کوتیکول برگها محافظت می شوند. در صورت لزوم بایستی از آفتکش های سیستمیک و تماسی برای مینوزهای بالغ فعال استفاده شود. به محض مشاهده علائم خسارت روی جوانه های تابستانه در دو نوبت سمپاشی به فاصله 10 تا 12 روز بایستی با سموم دیفلوبنزورون 25% (دیمیلین)، ایمیداکلوپرید 35% (کونفیدور) و یا هگزافلومورون 10% (کنسالت) به همراه روغن امولسیون شونده صورت گیرد. در دمای بیش از 35 درجه سانتیگراد از مصرف روغن به همراه سموم خودداری شود. مبارزه شیمیایی برای کنترل مینوز برگ مرکبات در درختان تازه کاشت و نهالستان ها مهم بوده ولی روی درختان بالای 5 سال توصیه نمی شود، مگر اینکه خسارت آفت خیلی شدید باشد. زمان اجرای سمپاشی در درختان مصادف است با ظهور اولین دالان های قابل مشاهده در برگهای نورسته روی شاخساره ها که حدود 2 هفته بعد از شکفتن جوانه های رویشی رخ می دهد. باید توجه داشت که درختان که فاقد جوانه، نیازی به سمپاشی ندارند و سمپاشی فقط روی درختانی که دارای جوانه هستند انجام گیرد. نکته درخور توجه در سمپاشی این است که پاشش سم فقط روی جوانه ها و برگهای نورسته و آلوده به آفت انجام شود و از سمپاشی تمام درخت خودداری شود.