نام بیماری: سن گندم

• ضعف بوته ها در اثر تغذیه از شیره ساقه و برگها.

• پیچش خشک شدن برگ و پژمردگی بوته.

• سفید شدن خوشه ها در محل نیش حشره.

• لاغری و چروکیدگی دانه ها.

سن گندم به دو روش کمی و کیفی خسارت وارد می کند. خسارت کمی توسط سن مادر اتفاق می افتد. سن مادر در بیشتر مواقع در زمان پنجه زنی وارد مزرعه می شود و با تغذیه از شیره ساقه و برگها و جوانه های مرکزی باعث ضعف بوته، پیچش، زردی و خشک شدن برگ و پژمردگی بوته می شود. همچنین تغذیه سن از خوشه های نورس باعث سفید شدن خوشه از محل نیش حشره تا انتهای آن می گردد. خسارت کیفی (سن زدگی دانه ها) عمدتاً توسط پوره های سنین مختلف (به غیر از پوره سن یک) و حشرات کامل نسل جدید ایجاد شده و باعث لاغری و چروکیدگی و کاهش میزان گلوتن دانه ها می شود. در محل نیش حشره روی دانه یک نقطه کوچک سیاه با هاله ای روشن به دور آن دیده می شود.

سن گندم Eurygaster integriceps به صورت حشره کامل زمستان گذرانی می کند. زمستان گذرانی معمولاً در ارتفاعات زیر بوته های گیاهان مختلف و بویژه گونه های مختلف گون و درمنه انجام می شود. مهاجرت سن های زمستان گذران به مزارع اواخر زمستان یا اوایل بهار بسته به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف صورت می گیرد. سن مادر پس از جفتگیری به صورت دسته ای روی برگ، خوشه و حتی روی کلوخه ها تخمگذاری می کند. تغذیه از سن دوم پورگی شروع می شود و با افزایش سن پورگی به میزان تغذیه افزوده می شود. سن گندم می تواند مراحل رشدی خود را با فنولوژی گیاه میزبان تطبیق دهد، به طوری که در زمان برداشت محصول تغذیۀ آن کامل شده و سن ها با ذخیره کافی به پناهگاه تابستانه مهاجرت می کنند. سن گندم سرتاسر تابستان، پاییز و زمستان (حدود 9 ماه از سال) را در پناهگاه های تابستانه و زمستانه سپری می کند. سن گندم مهمترین آفت مزارع جو بوده و علاوه بر جو از ارقام مختلف گندم، چاودار، یولاف و همچنین علف های هرز تیره پوآسه (Poaceae) تغذیه می کند.

زنبورهای پارازیتوئید تخم سن، مگس های خانواده Tachinidae پارازیتوئید سن گندم و قارچ بیماریزای Beauveria bassiana در کنترل بیولوژیکی سن گندم موثر هستند.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. برای کنترل شیمیایی سن گندم می توان از حشره کش های فنیتروتیون 50% (سومیتیون)، تری کلروفن 80% (دیپترکس)، دلتامترین 2.5% امولسیون (دسیس)، دلتامترین 2.5% (کیمیا دلتا، دلتارال)، دلتامترین 2.5% به صورت قرص (دسیس)، دلتامترین 10% (دسیس 100)، دلتامترین 5% (گیتادلتامترین)، لامبداسای هالوترین 10% (كاراته زئون - ژوپيتر سی اس)، لامبداسای هالوترین 5% (هف لامبادا) و یا لامبداسای هالوترین 4.9% (جايام پلاس) استفاده کرد. مبارزه شیمیایی در دو مرحله سن مادر و پورگی صورت می گیرد. مبارزه با سن مادر در زمان ریزش و استقرار سن مادر در مزارع گندم و جو و رسیدن به نرم مبارزه و قبل از تخمریزی می باشد و مبارزه با پوره ها نیز در زمان رسیدن به نرم مبارزه و در مرحله سنین دوم و سوم می باشد.