نام بیماری: ساقه خواران سزامیا

• تغذیه از برگها و ایجاد سوراخ خای منظم در برگ.

• ایجاد دالان در ساقه و شکستگی در ساقه.

• سیاه و خشک شدن داخل دالان ها.

• خسارت به دانه های بلال.

لاروهای سنین اول ساقه خوار سزامیا (ساقه خوار ذرت یا نیشکر) از برگهای جوان تغذیه می کنند. این لاروها همچنین قسمت انتهایی بوته های ذرت را نیز مورد حمله قرار می دهند. پس از اینکه گیاه مقداری رشد کرد، لاروها با ایجاد دالان هایی وارد ساقه شده و قسمت اعظم دوره رشد خود را آنجا می گذرانند. دانه ها نیز به محض تشکیل مورد تغذیه قرار می گیرند. به طور کلی خسارت لاروهای سنین 1 و 2 که با تولید سوراخ هایی به قطر 2 تا 3 میلیمتر روی برگهای لوله شده و اسپات همراه است. این سوراخ ها در سطح یک برگ اغلب مرتب و منظم هستند. خسارت لاروهای سنین 2 ،3 و 4 در نسل اول روی برگ و ساقه می باشد و در نسل های بعد از دانه های تازه تشکیل شده و برگهای مسن تر تغذیه کرده که طی آن بریدگی ها و سوراخ هایی به قطر تا یک سانتیمتر در برگها ایجاد می شود. خسارت لاروهای سنین 4 و 5 با ایجاد دالان های وسیع و طویل در طول ساقه توام می باشد. به علت فعالیت قارچ ها، داخل دالان ها به رنگ سیاه در می آید و ساقه در محل تشکیل دالان خشک و شکننده شده و گاهی ورس می کند.

ساقه خواران جنس سزامیا (ساقه خوار ذرت یا نیشکر) در ایران متعلق به دو گونه Sesamia icretica و Sesamia nonagrioides می باشد. گونه S. icretica در منطقه سمنان 2 نسل در سال دارد که فعالیت نسل اول آفت همزمان با شروع کشت ذرت در منطقه از اوایل خرداد با ظهور حشرات کامل شروع می شود. فعالیت نسل دوم از اوایل مرداد شروع شده و بیشترین فعالیت لاروهای این نسل و خسارت آنها در ساقه و بلال مشاهده می شود. لاروهای کامل نسل دوم، فرم زمستان گذران آفت را تشکیل داده که درون ساقه های باقیمانده در مزرعه زمستان گذرانی می کنند. اما گونه S. nonagrioides در استان خوزستان و فارس فعالیت بیشتری نسبت به سایر مناطق دارد. در استان خوزستان این گونه سزامیا روی ذرت و نیشکر و در استان فارس روی محصول برنج خسارت ایجاد می کند. در زمستان به صورت لاروهای کامل در داخل بقایای ساقه های قطع نشده ذرت در مزرعه، قسمت داخلی طوقه و بلال های بجای مانده در مزارع و در داخل ساقه های زنده نیشکر و علف های هرز میزبان به سر می برد. این گونه 5 نسل در سال دارد. ذرت خوشه ای، سودان گراس، برنج و نیشکر از میزبان های ساقه خوار سزامیا به حساب می آیند.

در میان دشمنان طبیعی ساقه خواران جنس سزامیا، زنبور پارازیتویید تخم (Telenomus basseolae) از اهمیت خاصی برخوردار است. این زنبور در شرایط طبیعی قادر است بدون کنترل شیمیایی به میزان قابل توجهی (در مواردی بیش از 90 درصد) از جمعیت ساقه خواران سزامیا بکاهد. زنبورهای پارازیتویید Platytelenomus hylas و Habrobracon hebetor و H. pintoi می توانند به خوبی ساقه خوار سزامیا را کنترل کنند.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. پس از خروج لاروهای سن یک از پوسته تخم و قبل از ورودشان به ساقه، سمپاشی با استفاده از حشره کش فوزالن 35% به میزان 3 در هزار قابل توصیه می باشد.