نام بیماری: کرم ساقه خوار صورتی

• ایجاد سوراخ در ساقه یا پایه خوشه.

• پژمردگی بافت ها.

• مرگ جوانه مركزی ساقه (Dead hearts).

• پروانه های کوچک قهوه ای روشن با سر و بدن کرکدار.

• لاروها به رنگ صورتی با سرهای قرمز مایل به قهوه ای هستند.

عمده خسارت کرم ساقه خوار صورتی (سزامیا) به محصولات از طریق فعالیت تغذیه ای لاروها صورت می گیرد. لاروها پس از ورود به داخل ساقه و تغذيه از بافت های داخلی آن موجب خشک شدن آن می گردد . اين نوع خسارت شبيه به خسارت كرم ساقه خوار نواری برنج بوده و موجب مرگ جوانه مركزی شده كه اصطلاحاً به (Dead hearts) معروف است. اين علائم معمولاً در مرحله رويشی گياه برنج اتفاق می افتد. در مرحله زايشی گياه برنج پس از ورود لارو داخل ساقه و تغذيه از آوند موجب سفيد شدن خوشه های می گردد كه به (White heads) می شناسند. در اين مرحله دانه های موجود روی خوشه ها پوک و سفيد می شوند. اين حشره پلی فاژ (چندخوار) بوده و نيشكر و ذرت را نسبت به گياه برنج ترجيح می دهد. در ميان ساقه خوارها اين آفت در زراعت برنج از اهميت كمتری برخوردار می باشد. لاروهای اين آفت در شاليزار بيشتر داخل علف هرز سوروف زندگی می كند.

علائم توسط کرم ساقه خوار صورتی (سزامیا)، Sesamia inferens ایجاد می شود. پروانه های بالغ کوچک و قهوه ای روشن با سر و بدن کرکدار هستند. بال های جلو به رنگ قهوه ای روشن با حاشیه طلایی مشخص است. بال های عقبی به رنگ سفید شفاف با رگه های مایل به زرد است. شب پره های اين حشره تخم های خود را در محل اتصال دمبرگ به ساقه برنج می گذارند. اين آفت دارای 5 سن لاروی می باشد و در مناطق معتدله 6 تا 8 سن لاروی هم ايجاد می نمايد. لاروها حدود 20 تا 25 میلیمتر طول دارند، به رنگ صورتی، با سرهای قرمز مایل به قهوه ای و بدون راه راه. آخرين سن لاروی داخل ساقه برنج زمستان گذرانی می نمايد. سپس لاروها در داخل ساقه برنج تبديل به شفيره می شوند. حشرات بالغ بلافاصله بعد از ظاهر شدن در طبيعت جفتگيری و تخم ريزی می كنند. اين حشره 3 تا 4 نسل در سال دارد. شب پره های نسل اول از اوايل فروردين ظاهر و پس از جفتگيری، روی گياهانی چون لويی تخمريزی می كند. لاروهای اين آفت تا اواخر ارديبهشت ماه داخل ساقه می مانند و سپس در قسمت بالای طوقه تبديل به شفيره می گردند. از اوايل تير ماه شب پره های نسل دوم ظاهر شده و در اواسط تير ماه روی گياه برنج تخمريزی می كنند. نسل بعدی شب پره در دهه دوم مرداد ماه ظاهر و در اوايل شهريور روی برنج تخمريزی می كنند.

چندین زنبور پارازیتوئید از گروه‌های Telenomeus و Trichogramma تخم‌های کرم ساقه خوار صورتی (سزامیا) را انگلی کرده و به کنترل جمعیت کمک می‌کنند. به عنوان مثال، می توان تخم های پارازیتوئید Trichogramma chilonis (8 کارت در هکتار) را در 12 و 22 روز پس از جوانه زنی گیاه پخش کرد. لاروهای کرم ساقه خواری صورتی (سزامیا) همچنین توسط زنبورهای Apanteles flavipes، Bracon chinensis و Sturmiopsis inferens انگلی می شوند. در نهایت، شفیره های کرم ساقه خوار صورتی (سزامیا) توسط گونه های Xanthopinpla و Tetrastichus مورد حمله قرار می گیرند. حشره کش های زیستی حاوی عصاره قارچ Beauveria bassiana و باکتری Bacillus thuringiensis نیز بر روی کرم ساقه خوار صورتی (سزامیا) موثر هستند.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. باتوجه به پائين بودن انبوهی جمعيت اين آفت در شاليزارهای شمال ايران از اهميت اقتصادی زيادی برخوردار نمی باشند و نياز به مبارزه شيميایی نمی باشد، اما در صورت نیاز به مبارزه می توان از حشره کش دیازینون 60% به میزان 2 در هزار استفاده کرد.