نام بیماری: کرم ساقه خوار نواری

• از بین رفتن نشاها.

• خسارت تغذیه آفت بر روی غلاف برگ، برگ و ساقه.

• مرگ جوانه مرکزی.

• پوک شدن دانه و خوشه سفیدی.

• پروانه با بدن و بال های جلویی مایل به زرد و بال های عقبی سفید.

علائم خسارت آفت کرم ساقه خوار نواری برنج در نشاها (اغلب در خزانه ها) به صورت حمله با پژمرده شدن برگ های جوان و از بین رفتن نقاط رشدی مشخص می شود. در گیاهان بالغ، لاروهای جوان سوراخ های کوچکی در برگ ها، به ویژه در غلاف برگ ایجاد می کنند. لاروهای قدیمی پایه میانگره ها را سوراخ کرده و با وارد شدن به گیاه از بافت های نرم آوندی تغذیه کرده و گاهی اوقات آنها را کاملاً خالی می کنند. این گیاهان کوتاه‌قد مانده و برگ‌های کلروتیک (زردرنگ) را نشان می‌دهند که بعداً خشک و پیچ‌خورده می‌شوند و در نهایت می‌ریزند. همچنین دانه ها در خوشه سفت نشده و منجر به خشک و پوک شدن دانه های برنج می شود که اصطلاحا به خوشه های سفیدشده معروف است. یک لارو می تواند چندین گیاه را از بین ببرد و آلودگی شدید می تواند تا 100 درصد خسارت به محصول را همراه داشته باشد.

خسارت توسط کرم ساقه خوار نواری برنج Chilo suppressalis ایجاد می شود و به طور کلی دو نسل در سال دارد. اين آفت زمستان را به صورت لاروهای كامل داخل بقايای برنج و داخل ساقه های بعضی از علف های هرز موجود داخل و اطراف مزرعه بسر می برد. با گرم شدن هوا در فروردين ماه لاروهای داخل ساقه برنج و يا علف های هرز به شفيره تبديل می شوند. اواخر فروردين يا اوائل ارديبهشت حشرات كامل ظاهر می شوند. اوج تخم گذاری نسل اول نيمه اول خرداد است. افراد ماده در طول عمر خود معمولاً سه تا چهار بار جفت گيری كرده و سه تا چهار بار تخم ريزی می كنند. هر فرد ماده هر بار حداكثر تا 200 تا 250 عدد در هر دسته تخم قرار می دهد. ماده تخم ها را در چند دسته در سطح زیرین برگها، معمولاً در امتداد رگبرگ اصلی، می گذارد و آنها را با ترشح قهوه ای می پوشاند. چرخه زندگی اين آفت با توجه به شرايط محيطی 30 تا 40 روز طول می كشد. اين حشره در شرايط گيلان 2 تا 3 نسل ايجاد می كند. كرم ساقه خوار نواری برنج دارای چهار مرحله زيستی تخم، لارو، شفيره و حشره كامل می باشد.

از دشمنان طبيعی مهم اين آفت کرم ساقه خوار نواری برنج، زنبور پارازيتوئيد تريكوگراما را می توان نام برد. رهاسازی زنبور تريكوگراما بايد براساس نمونه برداری در سطح مزرعه، وقتی كه 50 درصد لاروهای داخل ساقه تبديل به شفيره شده باشند، يا براساس شكار شب پره های ساقه خوار توسط تله های نوری انجام می گيرد. در مرحله ای از زندگی آفت يعنی در مرحله تخم ساقه خوار برنج و آن هم دو تا سه بار بعد از مشاهده اولين پرواز، اوج پرواز و بعد از اوج پرواز شب پره ساقه خوار صورت گيرد. در هر بار رهاسازی تعداد صد تريكوكارت و هر كارت شامل 500 تا 700 عدد زنبور تريكوگراما استفاده می گردد. از حشرات مفيد ديگر می توان ملخ های شاخک بلند (.Conocephalus sp) كه از دستجات تخم ساقه خوار نواری برنج تغذيه می كند را نام برد. همچنین رهاسازی زنبورهای پارازیتوئید Paratheresia claripalpis و Eriborus sinicus یک راه موثر برای محدود کردن افزایش جمعیت کرم ساقه خوار نواری در برخی از کشورها است. سيرسيرک شكارگر با نام علمی .Metioche sp از دستجات تخم آفت ساقه خوار نواری برنج تغذيه می كند، حشره دعاخوان (Mantis religiosa)، حشره Paederus fuscipes معروف به دراكولا، سن شكارگر Andrallus spinidens، از راسته طياره مانندها شامل زيرراسته های آسيابک ها و سنجاقک ها، از شاخه بندپايان شامل عنكبوت ها بخصوص عنكبوت گرگی Lycosa pseudoannula از جمله دشمنان طبیعی کرم ساقه خوار برنج محسوب می شوند. از عوامل بيمارگر قارچی با نام علمی Beauvera ibassiana و Metarhizium anisopliae را نیز می توان نام برد كه تمام مراحل زيستی كرم ساقه خوار نواری برنج را بيمار نموده و باعث تلف شدن آن می شوند.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. برای کنترل شیمیایی آفت ساقه خوار نواری برنج استفاده از سموم کارتاپ 4% (پادان)، فیپرونیل 0.2% (ریجنت)، فیپرونیل 5% (چیلوکیل)، ماترین 0.6% (روی اگرو) و یا تبوفنوزاید 20% (میمیک) قابل توصیه هستند. زمان سمپاشی در صورت مشاهده دو تا سه لارو ساقه خوار برنج در يک مترمربع قابل توصيه می باشد. از كارتاپ در نوبت دوم با نظر كارشناس استفاده شود. ماترين برای سن شكارگر Andrallus spinidens كه از دشمنان طبيعی اين آفت است، بسيار خطرناک است. فيپرونيل 5% جهت كنترل نسل دوم آفت مناسب می باشد.