نام بیماری: سوختگی غلاف برگ

• ایجاد لكه های دايره تا بیضی شكل آبسوخته بر روی غلاف برگ.

• تغییر رنگ لكه ها به خاكستری مايل به سفيد و ایجاد حاشيه قهوه ای رنگ در اطراف لکه ها.

• سرایت بیماری به خوشه ها و پوکی آنها.

در بیماری سوختگی غلاف برنج، ابتدا بر روی غلاف برگ در محل تماس با سطح آب، لكه های دايره تا بیضی شكل آبسوخته سبز تا خاكستری پدیدار می شود. سپس با گسترش بیماری، مركز لكه ها به رنگ خاكستری مايل به سفيد و حاشيه آنها به رنگ قهوه ای درمی آید. در شرايط مساعد محیطی لکه ها به یکدیگر پیوسته و نه تنها سطح وسیعی از غلاف را می پوشانند، آلودگی به برگ نيز سرايت می كند. در آلودگی شدید، عامل بیماری به غلاف برگ انتهایی و خوشه سرایت کرده و باعث پوسیدگی و پوکی خوشه می شود. بیماری سوختگی غلاف برنج در مرحله رویشی در آلودگی های شدید، افزون بر کاهش کمی محصول، سبب دیررسی شده و در مرحله زایشی همراه با زیان کمی و کیفی (کوچک شدن دانه، گچی شدن و افزایش درصد خرد)، سبب کاهش قیمت محصول در بازار می شود.

سوختگی غلاف برنج ناشی از قارچ Rhizoctonia solani می باشد که به صورت اسکلروت (سختینه) در خاک و میسلیوم در بقایای گیاهی، زمستان گذرانی می کند. سختینه ها در آب فرو می روند، اما پس از بالغ شدن، در آب شناور می شوند. سختینه ها در مزارع با زهکشی خوب بیش از 21 ماه و در خاک هایی با زهکشی ضعیف، کمتر از 7 ماه باقی می مانند. دو مرحله آلودگی شامل آلودگی اولیه و ثانویه برای این بیماری بیان شده است. آلودگی اولیه توسط زادمایه های خاکزاد اتفاق افتاده، اما میسیلیوم های موجود در بقایا نیز می توانند به عنوان زادمایه اولیه عمل نمایند. آلودگی ثانویه توسط میسلیوم های هوایی که در محل لکه های ناشی از آلودگی اولیه روی برگ و غلاف گیاه تشکیل می شوند، ایجاد می شود. شرایط بهینه برای سوختگی غلاف برنج دماهای بالا بین 28 تا 32 درجه سانتیگراد، سطوح بالای کود نیتروژن و رطوبت نسبی بالای 85 تا 100 درصد است. به خصوص در فصل بارندگی، خطر ابتلا و شیوع بیماری زیاد است. تراکم های کشت بالا با ایجاد شرایط محیطی مرطوب باعث گسترش بیماری می شود. توسعه كشت ارقام پاکوتاه و نيمه پاكوتاه و حساس شرایط را برای گسترش بيماری سوختگی غلاف برنج مناسب می سازد.

کنترل بیولوژیکی علیه بیماری سوختگی غلاف برگ برنج با استفاده از قارچ ها و باکتری های آنتاگونیست انجام می گیرد. جدایه های مختلف قارچ تریکودرما (Trichoderma harzianum، T. viride، T. virens، T. hamatum) به دلیل کلونیزاسیون بالا، ساخت آنزیم های کاهنده پلی ساکارید و توانایی بالا در سازگاری با محیط به عنوان یکی از مهمترین عوامل بیوکنترل محسوب می شوند و قادرند شدت آلودگی بیماری سوختگی غلاف برگ برنج را کاهش دهند. باکتری های Streptomyces hygroscopicus، Bacillus subtilis، Pseudomonas fluorescens و Streptomyces cacaoi از جمله آنتگونیست هایی هستند که برای کنترل بیماری سوختگی غلاف برگ برنج به کار می روند.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. در صورت آلودگی 20 درصد از ساقه ها به بیماری سوختگی غلاف برگ برنج می توان از قارچکش های ایپرودیون + کاربندازیم 52.5% (رورال-تی اس)، پروپیکونازول 25% (تیلت)، تری فلوکسی استروبین + تبوکونازول 75% (ناتیوو-فلونازول) و یا تیفلوزامید 24% (آچمز) استفاده کرد. در صورت لزوم سمپاشی 10 تا 15 روز بعد تکرار شود.