نام بیماری: سرخورطومی ریشه یونجه

• تغذیه حشرات بالغ از برگهای یونجه.

• ایجاد دالان و حفره در ریشه توسط لاروها.

• پوسیده شدن ریشه و مرگ گیاه.

هر دو مرحله حشره بالغ و لارو آفت سرخرطومی ريشه از يونجه تغذيه می كند. حشرات بالغ تنها از قسمت های هوایی بويژه برگهای جوان تغذيه كرده و لاروها روی قسمت های مختلف ريشه زندگی می كنند. نشانه های تغذيه حشرات كامل سرخورطومی ریشه یونجه و سرخرطومی برگ يونجه از دور به هم همانندی دارند. لاروها از اواخر سن اول به بعد به طور مستقيم از ريشه تغذيه می كنند، بدين ترتيب كه در آغاز از قسمت های سطحی ريشه و هنگامی كه به سن سوم و چهارم رسيدند از همه قسمت های آن تغذيه كرده و توليد حفره يا دالان هايی در ريشه می كنند و در صورت زياد بودن تعداد لاروها در روی يک ريشه، قسمت های درونی ريشه حالت پوسيده به خود گرفته و از بين می رود.

سرخرطومی ريشه يونجه شامل گونه های مختلف از جنس Sitona است. گونه های غالب اين آفت در ايران شامل S. puncticticollis و S. callosaus می باشند. حشره بالغ دارای بدنی بيضی شكل و كشيده به رنگ قهوه ای تا خاكستری تيره است. بالپوش ها كشيده و موازی بوده و سطح آنها را فلس های براق نقره ای تا قهوه ای رنگ پوشانده اند. تخم ها بيضی شكل بوده و در آغاز رنگ زرد ليمويی دارند كه رفته رفته تغيير رنگ داده و تيره تر می شوند. لارو همه گونه های اين آفت همانندی كاملی با هم دارند و دارای 4 سن لاروی و به رنگ سفيد هستند. بدن لارو به صورت چين خورده بوده كه اين حالت باعث ايجاد خميدگی بدن لارو به سمت شكمی می شود. سرخرطومی ريشه يونجه زمستان را به صورت حشره كامل در شكاف های زمين يا به صورت لاروهای سنين مختلف در درون خاک سپری می كنند. اوايل بهار حشرات كامل فعال شده، جفت گيری كرده، اطراف طوقه و يا درون خاک آغاز به تخم ريزی می كنند. در شرايط مساعد دوره رشد تخم 7 تا 10 روز بوده و لاروها پس از بيرون آمدن از تخم به طرف ريشه ها حركت می كنند. سرخرطومی ريشه يونجه به طور معمول يونجه زارهای پيرتر را مورد حمله قرار می دهد. با اين وجود تنها حشره كامل اين آفت می تواند به صورت اقتصادی ايجاد آسيب و زيان كند و حالت لاروی آن نيازی به كنترل ندارد. اين آفت می تواند ساليانه تا سه نسل ايجاد كند.

زنبور Microctonus aethiopoides به عنوان یک عامل کنترل زیستی برای سرخرطومی بالغ ریشه یونجه، می تواند ماده های بارور را بکشد یا حداقل کاهش دهد.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. كنترل شيميایی تنها در مرحله زيان اقتصادی قابل توصيه است. از آنجائيكه سرخرطومی ريشه يونجه در شرايط مساعد تا سه نسل در سال توليد كرده و آسيب و زيان رسانی آن توسط حشره كامل می باشد، لذا مبارزه بايد بی درنگ پس از ظهور حشره كامل هر نسل انجام شده و برای اين امر، آفتكش های ديازينون 10% به میزان یک در هزار يا دیازینون 60% (بازودین) به ميزان یک در هزار قابل توصيه است.