نام بیماری: شته ها

• ایجاد برگ های پیچ خورده و تغییر شکل یافته.

• مشاهده حشرات کوچک زیر برگها و شاخه ها.

• رشد کم گیاه.

تعداد کم تا متوسط شته ها معمولاً برای گیاهان زراعی مضر نیست. آلودگی شدید به این آفت می تواند باعث پیچ خوردگی برگ ها و شاخه ها، پژمردگی یا زرد شدن و کاهش رشد گیاه شود. به طور کلی، کاهش کلی بنیه گیاه نیز مشاهده خواهد شد. عسلک ترشح شده توسط شته ها که هنگام تغذیه از بافت های گیاهی بوجود می آید باعث ایجاد آلودگی های ثانویه توسط قارچ های فرصت طلب در بسیاری از موارد می شود. توسعه کپک روی برگ ها که ناشی از فعالیت قارچ هاست این موضوع را نشان می دهد. عسلک باعث جذب مورچه ها می شود. حتی تعداد کمی از شته ها می توانند ویروس ها را از یک گیاه به گیاه دیگر به طور مداوم منتقل کنند. شرایط مطلوب برای رشد شته ها آب و هوای گرم و خشک می باشد.

شته ها حشراتی با بدن نرم، کوچک و با پاها و شاخک های بلند هستند. اندازه آنها از 0.5 تا 2 میلیمتر متغییر است و رنگ بدن آنها با توجه به نوع گونه می تواند زرد، قهوه ای، قرمز یا سیاه باشد. از لحاظ ظاهری شته ها شامل انواع بدون بال (که به طور کلی غالب هستند)، تا انواع بالدار که مومی یا کرکدار می باشند. آنها معمولاً بصورت گروهی در زیر برگ های جوان و نوک سرشاخه ها مستقر شده و از آنها تغذیه می کنند. همچنین از قطعات دهانی بلند خود برای سوراخ كردن بافت های نرم گیاهی و مکش مایعات استفاده می کنند. تعداد کم تا متوسط شته ها به گیاهان زراعی آسیبی نمی رساند. پس از هجوم اولیه این آفت در اواخر بهار یا اوایل تابستان، جمعیت شته ها به دلیل وجود دشمنان طبیعی به طور طبیعی کاهش می یابد. شته ها قادر به انتقال چندین نوع از ویروس های گیاهی می باشند که می توانند منجر به شیوع بیماری های دیگر شوند.

یونجه شته ها، به ويژه در يونجه زارها، دشمنان طبيعی بسياری دارند و با توجه به وجود اين شكارگرهای طبيعی، در شرايط زراعی ايران بسيار كم به آستانه اقتصادی آسيب و زيان رسانی می رسند و از اين رو كنترل شيميایی در بيشتر موارد توصيه نمی شود. لارو بالتوری، گونه های مختلف كفشدوزک و برخی كنه ها در شكار و پارازيته كردن شته ها نقش مؤثری دارند. يكی از مهمترين دشمنان طبيعی شته خالدار، سوسک قرمز است كه حشره ماده اقدام به شكار اين گونه شته می كند. در صورتی كه در يونجه زار نسبت لارو اين سوسک به شته ها 1 به 8 و شمار حشره بالغ 1 به 13 باشد، شته خالدار به طور كامل توسط اين شكارگر كنترل شده و نيازی به كنترل شيميایی نخواهد بود. در صورت آلودگی کم، از یک محلول رقیق صابون با خاصیت حشره کشی یا محلول های تهیه شده از روغن های گیاهی مانند روغن نیم استفاده کنید. شته ها در صورت مرطوب بودن به شدت در معرض بیماری های قارچی قرار می گیرند. بنابراین یک اسپری ساده آب روی گیاهان آلوده نیز می تواند آنها را دور کند. باقلا به طور کلی شته ها چندین گروه دشمن طبیعی شامل پارازیتوئیدها، شکارگرها و بیمارگرها دارند. مطالعات اخیر نشان داده است که زنبور پارازیتوئید لیزیفلبوس وکفشدوزک شکارگر هیپودامیا به ترتیب فعالیت پارازیتیسمی و شکارگری مناسبی روی این شته داشته اند و ضمن سازگاری خوب اقلیمی، پتانسیل بالای تولیدمثلی و کارایی جستجوگری بالایی نیز دارند. ذرت دشمنان طبیعی شته ها از جمله کفشدوزک ها، بالتوری Chrysoperla carnea، لارو پشه های Cecidomyiidae، مگس های Syrphidae و سن Orius niger نقش مهمی در کاهش طبیعی جمعیت شته ها دارند. گندم و جو دشمنان طبیعی شته های غلات شامل شکارگرهای شته خوار (کفشدوزک ها، مگس های خانواده سیرفیده و بالتوری های خانواده کریزوپیده)، شکارگرهای عمومی خوار، زنبورهای پارازیتوئید خانواده Aphelinidae، زنبورهای پارازیتوئید زیرخانواده Aphidiinae از خانواده Braconidae و قارچ های بیماريزا هستند.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. توجه داشته باشید که استفاده از آفتکش های شیمیایی می تواند باعث مقاومت شته ها در برابر آنها شود. یونجه برای مبارزه شيميایی با شته های یونجه می توان از حشره کش پيريميكارب %50 (پیریمور) (بسته به تعداد شته در ساقه) به ميزان 0.5 تا 0.7 در هزار در اواخر بهار و اوايل تابستان هم زمان با افزايش دما استفاده کرد. باقلا برای کنترل شیمیایی شته های باقلا بخصوص شته سیاه استفاده از حشره کش های اکسی دیمتون متیل 25% (متاسیتوکس) به میزان 1 تا 1.5 در هزار، دیمتوات 40% (روگور، روکسیون) به میزان 1 تا 1.5 در هزار، مالاتیون 57% به میزان 1.5 در هزار، دیازینون 60% به میزان 1.5 در هزار و یا آسفیت 90% (تایدفیت) به میزان 0.75 در هزار قابل توصیه می باشد. ذرت کنترل شیمیایی شته در مزرعه ذرت زمانی توصیه می شود که قبل از مرحله تاسل دهی 50 درصد بوته ها آلودگی به شته نشان دهند و یا 3 درصد بوته ها در مرحله تاسل دهی روی برگهای بالایی و گل آذین نر آلودگی شدید نشان دهند. برای کنترل شته می توان از فوزالن 35% (زولون) یا پریمیکارب 50% (پریمور) به صورت محلول پاشی و یا از ایمیداکلوپرید 6% (دلیلا) به صورت ضدعفونی بذر استفاده کرد. گندم و جو برای کنترل شته ها در مزارع گندم و جو می توان از سموم اکسی دیمتون متیل اکسی دیمتون متیل 25% (متاسیتوکس)، دیمتوات 40% (روگور، روکسیون)، پریمیکارب 50% (پریمور)، مالاتیون 57% و یا اس فن والریت 2.5% (پرسانا) در مرحله رويشی 2 برگی، وقتی که تراكم شته ها به بيش از 5 عدد روی هر بوته رسید استفاده کرد.