نام بیماری: زنگ قهوه ای/ساقه گندم

• تشکیل جوش های ریز نارنجی تا قهوه ای روی ساقه، غلاف برگ و به شکل پراکنده روی برگ ها.

• حاشیه زرد رنگ اطراف جوش ها.

• ایجاد علائم آلودگی بر روی غلاف برگ.

• گیاهان آسیب دیده مستعد ابتلا به سایر عوامل بیماری زا هستند.

• کاهش عملکرد محصول در صورت آلودگی شدید گیاه قبل از پر شدن دانه.

زنگ قهوه ای و زنگ ساقه گندم از مهمترین و شایع ترین بیماری های گندم هستند و به علت شباهت زیاد، به راحتی از یکدیگر قابل تشخیص نیستند. علایم بیماری زنگ قهوه ای یا زنگ برگی گندم بر روی دو سطح برگ ها به ویژه برگ پرچم (نزدیکترین برگ به سنبله) و غلاف برگ به شکل جوش های ریز و نارنجی مایل به قرمز تا قهوه ای می باشد. قطر جوش ها تا 1.5 میلیمتر، برجسته به شکل گرد تا کشیده می باشد. در ارقام حساس، جوش های ثانویه ریز با حاشیه سبز کم رنگ یا زرد در اطراف جوش های اولیه ظاهر می شود که در نهایت به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه تبدیل می شوند. در ارقام مقاوم گندم، جوش های نارنجی معمولاً کوچکتر می باشند و ممکن است توسط نواحی زرد یا قهوه ای احاطه شوند. این بیماری باعث آسیب به بافت های گیاه، کاهش آب گیاه، ایجاد بذور کوچک و چروکیده و در نهایت کاهش عملکرد گیاه می شود. در زنگ ساقه اولین علائم 7 تا 15 روز پس از آلودگی مشاهده می شود. جوش های قهوه ای مایل به قرمز، بیضی شکل و کشیده بر روی ساقه ها، غلاف برگها و برگها دیده می شود. بیشترین آلودگی بر روی ساقه ها و غلاف برگ ها رخ می دهد. در صورت آلودگی شدید، ساقه ها ضعیف شده و گیاهان در اثر وزش باد شدید و باران خم می شوند. این قارچ مانع انتقال آب و مواد مغذی در گیاه می شود و در نتیجه باعث کاهش بنیه گیاه و کاهش انتقال مواد مغذی به دانه می شود. دانه ها چروکیده و در نتیجه عملکرد گیاه کاهش می یابد.

عامل بیماری زنگ قهوه ای قارچ Puccinia triticina و عامل بیماری زنگ ساقه گندم قارچ Puccinia graminis می باشد. این قارچ ها انگل اجباری هستند که برای تکمیل چرخه زندگی خود به گیاهان زنده گندم یا میزبان های جایگزین نیاز دارند. اسپورها توسط جریان هوا تا صدها کیلومتر از منبع اولیه خود پراکنده می شوند. ماشین آلات و وسایل نقلیه، ابزار، لباس و کفش نیز باعث پراکندگی اسپورها می شوند. جوانه زنی اسپورها به رطوبت زیاد یا رطوبت برگ و دمای بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد نیاز دارد (16 تا 22 درجه سانتیگراد بهینه است). میزان بالای ازت و یا کودهای نیتروژنه برای رشد این قارچ ها مطلوب است. این عوامل بیماری زا از طریق منافذ طبیعی روی برگ ها یا غلاف ها وارد گیاه می شوند. عوامل بیماری زنگ قهوه ای و زنگ ساقه میزبان های مختلفی در خانواده غلات دارند.

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری گزارش نشده است.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. به محض مشاهده علائم بیماری زنگ قهوه ای گندم می توان از قارچکش های سایپروکونازول 10% (آلتو)، تبوکونازول 25% (فولیکور)، فلوتریافول 12.5% (ایمپکت)، پروپیکونازول 25% (تیلت)، سایپروکونازول + پروپیکونازول 33% (آرتیا)، فلوزیلازول + کاربندازیم 37.5% (آلرت)، اسپيروكسامين + تبوكونازول + ترياديمنول 46% (فالکن)، آزوکسی استروبین + سایپروکونازول 28% (آميستار اكسترا)، اپوکسی کونازول + تیوفانات متیل 49.7% (رکس دو)، پروپيكونازول + فلوكساپيروكساد + پيراكلواستروبين 35.5% (اینوور) و تبوکونازول 40% (تاید تبو) استفاده کرد.