نام بیماری: شپشک آردآلود

• حشراتی سفید و پنبه‌‌مانند بصورت کلنی بر روی برگ‌ها، ساقه‌ها، گل و میوه‌ها.

• بروز زردی و پیچ خوردگی برگ‌ها.

• کاهش رشد.

نشانه اولیه وجود شپشک آردآلود، مشاهده توده‌های پنبه‌ای سفید حاصل از کلنی حشره در زیر برگ‌ها، ساقه‌ها، گل‌ها و میوه ها می‌باشد. حشراتی بسیار فعال هستند، اما جمعیت کم آن‌ها اثر کمی دارد. آلودگی سبب زرد شدن و پیچ خوردگی برگ‌های جوان، کاهش رشد و ریزش زودتر از موعد میوه‌ها می‌شود. آلودگی در برگ‌های مسن‌تر اثرات کمتری دارد و بدشکلی و پیچ خوردگی در آنها کمتر اتفاق می افتد. این حشرات شیره گیاه را می مکند و با ترشح عسلک سبب چسبناکی بافت‌ها و تجمع قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌شوند. میوه‌ها به حمله شپشک‌ها حساس می‌باشند و آلودگی سبب بدشکلی آن‌ها شده و توسط لایه مومی به طور کامل پوشیده می‌شوند. عسلک سبب جذب مورچه‌ها شده و انتشار آفت به سایر گیاهان را به همراه دارد.

شپشک‌های آردآلود حشراتی بیضی‌شکل و بی‌بال می‌باشند که در اقلیم های معتدل یا گرم یافت می‌شوند. بدن آن‌ها توسط لایه‌ای آردآلود و مومی پوشیده شده که ظاهری پنبه‌مانند به آن‌ها می‌دهد. آن‌ها با فرو بردن قطعات دهانی مکنده (استایلت) خود در بافت‌ گیاه از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند و با تزریق ترکیبات سمی در گیاهان سبب بروز علائم در گیاه می‌شوند. شپشک‌ها درون خاک تخمگذاری می‌کنند. بعد از تفریخ تخم‌ها، پوره‌ها و حشرات کامل توانایی خزیدن به گیاهان اطراف را دارند. همچنین بوسیله باد، مورچه‌ها، حیوانات و پرندگان و یا در طی عملیات زراعی مانند هرس و برداشت منتقل می‌شوند. شپشک‌ها دارای طیف وسیعی از میزبا‌ن‌ها از جمله بادمجان و سیب‌زمینی شیرین تا علف‌های هرز می‌باشند. آب‌وهوای گرم و خشک سبب تسهیل چرخه زندگی و تشدید علائم می‌شود.

در آلودگی‌های کوچک می‌توان با استفاده از پنبه آغشته به روغن و یا الکل کلنی‌های شپشک را از بین برد. همچنین شستشو گیاه با آب گرم و مقدارکمی مواد شوینده، صابون حشره‌کش و یا نفت می تواند موثر ‌باشد. اسپری گیاهان مجاور با روغن درخت نیم (Neem oil) سبب پیشگیری از انتشار آفت می‌شود. حضور دشمنان طبیعی عمومی مانند بالتوری سبز و قهوه ای و گونه های متعدد کفشدوزک ها در صورت حفظ پوشش سبز بستر باغ در کاهش جمعیت و خسارت شپشک آردآلود نقش مهمی دارند. با توجه به کارایی خوب لارو و حشرات کامل Cryptolaemus montrouzieri Mulsant شکارگر کفشدوزک در کنترل شپشک های آردآلود، این حشره از استرالیا به سایر کشورها از جمله ایران وارد شده است. سایر کفشدوزک های شکارگر مانند کفشدوزک های جنس Coccinella ،Scymnus ،Nephus و Hyppodamia در تاکستان ها از مراحل رشدی مختلف شپشک تغذیه می نمایند. گروه دیگر از دشمنان طبیعی شپشک های آردآلود، زنبورهای پارازیتوئید داخلی، به ویژه زنبورهای خانواده Encyrtidae مانند گونه های Leptomastix dactylopii و Anagyrus pseudococci می باشند. این زنبورها پس از قرار گرفتن تخم خود در داخل بدن آفت تفریخ شده و لارو آن از تمام محتویات بدن شپشک آردآلود تغذیه می کند و در نهایت داخل بدن شپشک تبدیل به شفیره می شود. ضدعفونی قلمه های انگور قبل از کاشت با غوطه ور کردن آنها در آب گرم با دمای 51 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه سبب تلفات سنین مختلف رشدی شپشک می شود. آغشته نمودن دور تنه درختان قبل از مهاجرت فرم های زمستان گذران به سرشاخه ها با یک لایه نازک با چسبی که در مجاورت هوا خشک نمی شود، قادر است مورچه و شپشک های در حال حرکت را به دام اندازد و از آلودگی اول فصل بکاهد.

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. کنترل شپشک‌های آردآلود به سبب وجود لایه مومی پنبه‌ای در سطح بدن آن‌ها دشوار می‌باشد. مرکبات برای کنترل آفت می توان از روغن ولک 1.5 درصد پس از سپری شدن اوج سرمای زمستان و قبل از بيداری درختان استفاده کرد. در صورت عدم کنترل شپشک آردآلود و عدم رعایت اصول بهداشتی باغ، بایستی کنترل با آفتکش ها صورت گیرد. در باغاتی که میزان آلودگی بالاست، استفاده از آفتکش های اتیون 47% (اتیون)، کلرپیریفوس 40.8% (دورسبان)، مالاتیون 57% (مالاتیون)، پیری پروکسی فن 10% (آدمیرال)، بوپروفزین 40% (آپلاود)، بوپروفزین 40% (اپرا)، استامی پرید 20% (موسپیلان)، اسپیروتترامات 10% (مونتو) و روغن کرچک 10% (دایابون) در کنترل شپشک آردآلود مرکبات موثر می باشند. زمان سمپاشی باید در اواخر بهار و همزمان با اوج حضور پوره های سن یک نسل اول صورت گیرد. انگور تا کنون از سوی سازمان حفظ نباتات کشور، حشره کش خاصی علیه شپشک آردآلود انگور به ثبت نرسیده است. آفتکش هایی که بر روی حشرات مشابه مانند شته و سایر شپشک های نباتی موثر می باشند مانند کلرپیریفوس (دورسبان) 40.8% به میزان 1.5 در هزار، در حال حاضر برای کنترل شپشک آرد آلود قابل توصیه هستند. زمان مصرف آن همزمان با ظهور نوزادان و سنین 1 و 2 پورگی آفت باشد. توصیه می شود 10 روز پس از سمپاشی، علیه نوزادان یا پوره های سنین 2 و 3 به طور مجدد محلول پاشی تکرار شود. با توجه به زندگی همزیست مورچه و شپشک آردآلود، یکی از راه های کاهش خسارت، کنترل جمعیت مورچه می باشد. به این منظور در فصل بهار بعد از هر بارندگی یا یک روز بعد از آبیاری و در آخر تابستان قبل از خزان درختان استفاده از طعمه مسموم علیه مورچه ترجیح دارد. باید توجه شود که آفتکش های کنداثر در تهیه طعمه استفاده شود. طعمه در اوایل صبح یا عصر که مورچه ها بیشترین فعالیت را دارند در نزدیک لانه های آنها پخش شود. برای تهیه طعمه مسموم از محلول شکر 25 درصد به همراه مواد کنداثر مانند اسیدبوریک 0.5 درصد یا فیپرونیل (با نام تجاری ریجنت Regent 0.2% G) 0.0001 درصد یا فنوکسی کارپ 0.5 درصد یا اسپینوساد (با نام تجاری تریسر) 0.01 درصد استفاده می شود.