مهمترین علل ریزش گل و میوه در گوجه فرنگی

یکی از عمده‌­ترین مشکلات در برخی از محصولات سبزی و صیفی مانند خیار، گوجه‌­فرنگی و فلفل در­ شرایط کشت­‌های فضای باز و گلخانه‌­ای، ریزش گل و میوه است. ریزش گل و میوه رابطه مستقیمی با افت میزان باردهی دارد، به همین خاطر باید تمامی تلاش خود را برای مدیریت و جلوگیری از ریزش گل­ و میوه و به حداقل رساندن ضررهای ناشی از آن به کار بگیریم. مرحله گل­‌دهی در تمامی گیاهان یکی از حساس‌ترین مراحل رشد و توسعه است.

از جمله دلایل ریزش گل و میوه در برخی از محصولات سبزی و صیفی­ می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دمای بسیار بالا یا پایین و نوسانات شدید دمایی.
2.  رطوبت نسبی نامناسب.
3.  تغذیه غیراصولی.
4.  آبیاری نامناسب.
5.  تولید بیش از حد گل و میوه.
6.  آفات و بیماری­‌ها.
7.  تنش شوری.
8.  تراکم بالای کشت.
9. تعداد روزهای ابری زیاد و عدم نور کافی.
10.  وزش باد.
11.  جمع‌­آوری دیرهنگام میوه‌­ها.

اثر دما بر ریزش گل و میوه

دمای بالا یکی از عوامل محدودکننده تولید محصول بوده، باعث تحریک ریزش غنچه، گل و میوه و در نهایت موجب کاهش میزان تولید میوه می‌­گردد. تأثیر دما بر میزان تولید محصول و القاي ریزش گل می‌­تواند از طریق تأثیر بر تعادل هورمون‌­های گیاهی، تأثیر بر اندام‌­های زایشی نر یا ماده و یا تأثیر بر میزان و نحوه توزیع مواد فتوسنتزی در گیاه باشد.

یکی دیگر از علل ریزش گل در تنش گرما عدم لقاح است و در بسیاری از گزارش‌­ها حساسیت اندام زایشی نر به گرما یکی از دلایل عدم موفقیت در لقاح گزارش شده است. اگر افت دما خیلی شدید باشد (مثلاً در گلخانه مشکلی برای سیستم گرمایشی پیش بیاید) و دما تا زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد افت کند، در این حالت گیاه دچار سرمازدگی شدید خواهد شد که از بارزترین نشانه­‌های آن ریزش شدید گل و ترکیدگی کلروفیل در ساختار اندام سبز است.

اگر در کشت گلخانه‌­ای، در طول ۲۴ ساعت (یک شبانه‌روز) اختلاف دما بالای ۱۵ درجه باشد، جذب از ریشه عملاً متوقف می‌شود. وقتی میزان مواد جذب شده به گیاه افت پیدا می‌کند، گیاه برای اینکه بتواند خودش را حفظ کند، اولین کاری که انجام می‌دهد، حذف گل‌های موجود روی بوته است (ریزش گل). علت اصلی این کار، عدم توان گیاه برای تبدیل این گل‌ها به میوه و بزرگ کردن آن‌هاست.

اثر رطوبت نسبی محیط بر ریزش گل و میوه

هر محصولی براي رشد و تولید عملکرد مورد انتظار به رطوبت نسبی مشخصی نیاز دارد که در مورد محصولات گلخانه‌­ای با مدیریت صحیح گلخانه می‌­توان رطوبت نسبی مورد نیاز و ایده‌­آل محصول را تامین نمود.

هوای بسیار خشک یا مرطوب می‌تواند در لقاح گل‌ها اختلال ایجاد کند و موجب شود گرده نتواند به درستی شکوفه را بارور کند و منجر به خشک شدن و ریزش گل ‌شود.

اثر تغذیه گیاهی بر ریزش گل و میوه

براساس نتایج تحقیقات، عدم تعادل مواد غذایی در گیاه می‌تواند به عنوان یک عامل تنش‌زا برای گیاه در نظر گرفته شود که ریزش گل و میوه را به دنبال خواهد داشت. کمبود عناصر غذایی در گیاه می‌تواند باعث ریزش گل و میوه ‌شود که استفاده از کودهای کشاورزی با کیفیت در زمان و مقدار مناسب در قالب یک برنامه کوددهی می‌تواند میزان این ریزش را کاهش دهد.

مرحله گل­‌دهی به نوعی حساس‌ترین مرحله در طول دوره رشد و توسعه گیاه است، چرا که در این مرحله گیاه از فاز رویشی به فاز زایشی وارد می‌شود. به­‌طورکلی هر کودی در ساختار گیاه باعث تقویت یا بروز یک حالت می‌شود، کودهای با درصد نیتروژن بالا عمدتاً باعث افزایش رشد طولی و افزایش سبزینگی در گیاه می‌شوند.

زمانی که گیاه می‌خواهد وارد فاز گل‌­دهی شود، رشد طولی به حداقل خودش می‌رسد. اگر در این مرحله، از کودهای با درصد نیتروژن بالا استفاده شود، دقیقاً مثل این است که به گیاه فرمان رشد طولی داده می‌­شود و این یعنی ریزش گل‌ها یا گل‌سوزی. عدم کاربرد ترکیبات حاوی روی و ‌بور برای تلقیح بهتر و گل انگیزی بیشتر در بوته‌­ها نیز یکی دیگر از دلایل بر‌وز این عارضه می‌باشد.

اثر آبیاری نامناسب بر ریزش گل و میوه

از عوامل مهم مدیریتی تاثیرگذار در ریزش گل و میوه گیاهان، آبیاری است. مدیریت مناسب آبیاری برای جلوگیری از ریزش در گیاهان حیاتی است. حداکثر عملکرد محصولات با آبیاری کافی و انجام آن در زمان مناسب به دست می‌­آید.

هدف از آبیاری فراهم کردن آب کافی براي ریشه تا حدي است که مانع رسیدن اکسیژن به ریشه­‌ها نشود. آبیاری بسته به سیستم کاشت محصول، نوع رقم مورد کشت، بافت خاک و شرایط اقلیمی متفاوت است. در مرحله گل‌دهی و تشکیل میوه، میزان نیاز به آب به طور معنی­‌داری افزایش می‌­یابد.

عدم تامین آب کافی برای گیاهان باعث می‌شود گیاه در شرایط تنش خشکی قرار گیرد. گیاه برای حفظ برگ‌های غذاساز و شاخه‌ها و زنده‌مانی خود، گل‌­ها و بخصوص میوه‌ها را حذف می‌­کند. نتایج تحقیقات نشان می­‌دهد که کمبود آب به کاهش عملکرد، کاهش سرعت فتوسنتز، توقف رشد گیاهان، عدم تولید گل، سقط گل، توسعه آهسته میوه، تولید میوه‌­های کوچک و بی‌­کیفیت منجر می‌­شود.

آبیاری بیش‌ از اندازه گیاه نیز می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد که موجب ریزش گل‌ها شود. از جمله اثرات منفی آبیاری بیش از اندازه می­‌توان به شیوع بیماری‌­های قارچی اشاره کرد.

اثر تولید بیش از حد گل بر ریزش گل و میوه

تشکیل تعداد بیش از حد گل و میوه در بوته نیز یکی دیگر از علل ریزش آن‌ها می‌­باشد و گیاه نمی‌­تواند همه آن‌ها را تغذیه کند. در واقع میزان عناصر غذایی که در دسترس گیاه قرار دارد جوابگوی نیاز گل‌­ها یا میوه‌­ها نیست و با توجه به تعداد گل یا ميوه بسيار زياد، بوته توانايي حفظ تمامی گل­‌ها و یا بزرگ كردن همه ميوه­‌ها را ندارد و بصورت خودتنظیمی مجبور به ریزش تعدای از گل­‌ها یا میوه­‌ها می‌­شود.

به عبارت دیگر هرگاه در گياه تعداد مخزن (ميوه یا گل) بيشتر باشد گياه با محدوديت منبع (اندام‌­های فتوسنتزكننده از جمله برگ) مواجه می­‌شود و مواد فتوستزی توليد شده توسط منبع جوابگوی نياز مخرن نيست و طبيعتاً مواد فتوسنتزی كمتري به مخزن (همان گل یا ميوه) اختصاص می‌يابد كه نتيجه اين عمل ریزش گل یا سقط میوه‌هاست.

اثر آفات و بیماری­‌ها بر ریزش گل و میوه

ضعف گیاهان بر اثر خسارت آفات و بیماری‌­ها در بسیاری از مواقع منجر به ریزش گل و میوه می‌­شود. متاسفانه چرخه زندگی بسیاری از آفات و بیماری­‌ها طی فصل رشد و از زمان کاشت تا برداشت گیاهان ادامه دارد و اگر این عوامل تنش‌­زا مدیریت نشوند، دائماً باعث آسیب به گیاه و ریزش گل­‌ها و میوه‌­ها می‌­شوند.

در واقع ریزش گل­‌ها و میوه­‌ها در زمان حمله آفات و یا بیماری‌­ها یک مکانیسم دفاعی است که درخت منابع آلودگی را حذف می‌­کند تا آسیب به سایر بخش‌­ها منتقل نشود. از طرف دیگر حمله آفات و بیماری‌­ها به گیاه موجب ضعف گیاه می­‌شود و در این شرایط گیاه ضعیف شده قادر به حفظ تمامی گل‌­ها و میوه‌­هایی که تولید کرده نیست.

اثر شوری بر ریزش گل و میوه

شوری یکی دیگر از دلایل گل‌سوزی در انواع کشت‌های گلخانه‌­ای و فضای باز است. اصلی‌­ترین عامل شوری استفاده غلط از کودهای شیمیایی است، پس اگر نحوه استفاده از انواع کودها مخصوصاً کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم درست نباشد، به دلیل تجمع بنیان شوری در اطراف ریشه و مشکل در تأمین مواد کودی مورد نیاز گیاه، کشت دچار گل‌سوزی خواهد شد.

اثر تراکم بالای کشت بر ریزش گل و میوه

عملكرد محصول در واحد سطح با بالا رفتن تراكم گياه تا آستانه معينی تمايل به افزايش داشته و پس از آن به علت رقابت بين گياهان بر سر آب، نور، عناصر غذایی و ... روند كاهشی در پيش می­‌گيرد.

تراکم بيش از حد استاندارد معمولاً موجب ریزش گل و ميوه و کاهش عملکرد می­‌شود. در حالي­که تراکم كم نیز عملکرد و نهايتاً سودآوری را کاهش می‌­دهد. تراكم بيش از حد گياهان باعث هم‌پوشاني بوته­‌ها بر يكديگر شده و در نتيجه نفوذ نور و جريان هوا به داخل گياه کاهش يافته و نهايتاً كم­رنگ شدن ميوه­‌ها و توسعه بيماری‌­ها را به دنبال خواهد داشت.

همچنین افزایش تراکم موجب کاهش نفوذ نور به داخل کانوپی می‌­شود که در این شرایط سطح فتوسنتز کننده گیاه کاهش می‌­یابد و در نهایت با کاهش غذاسازی و انتقال آن به گل‌­ها و میوه­‌ها شاهد ریزش گل‌­ها و میوه‌­ها خواهیم بود.

اثر تعداد روزهای ابری بر ریزش گل و میوه

کشت گیاهان باید به گونه‌­ای باشد که بهترین دسترسی را به نور خورشید داشته باشند. بهترین در اینجا به معنای بیشترین نیست و نور باید به اندازه باشد، نور خورشید بیش از اندازه و یا کمتر از نیاز گیاهان منجر به ریزش گل و میوه خواهد شد.

نور خورشید به عنوان یک منبع طبیعی، عامل مهمی در کشاورزی است که به طور نامحدود و بدون هزینه، توسط خورشید عرضه می­‌شود. اما برخی پدیده‌­ها مانند ابری بودن هوا، باعث ایجاد محدودیت در دسترسی به این منبع مهم می‌­شوند.

این موضوع براي کشت در محیط‌­های کنترل شده مانند گلخانه‌­ها که معمولاً محصول خارج از فصل هم تولید می­‌کنند بسیار حائز اهمیت است. در ایران، ابرناکی هوا در فصل‌های بارندگی باعث کاهش نور طبیعی و در نتیجه کاهش تولید گل و میوه می‌­شود.

تعداد ساعات ابری در همه نقاط کشور یکسان نیست و بستگی به شرایط اقلیمی و عرض جغرافیایی منطقه دارد. از این­رو بایستی در مکان­یابی گلخانه­‌ها به تعداد ساعات آفتابی مناطق توجه شود.

در غیر این صورت، احتمال دارد که سرمایه‌­گذاری در گلخانه در مناطقی که دارای ساعات ابری زیاد و کمبود نور طبیعی است، فاقد توجیه اقتصادی باشد. به­‌طور کلی، در این خصوص نیاز است کـه حساسیت محصولات گلخانه‌­ای نسبت بـه شرایط ابری در زمان‌­ها و مکان‌­های مختلف مورد توجه قرار گیرد.

اثر وزش باد بر ریزش گل و میوه

افزایش ناگهانی دما به همراه رطوبت نسبی پایین هوا در کنار وزش باد می­‌تواند برای گیاهان کشت شده در فضای باز خطرناک باشد و ممکن است ریزش گل و میوه­ را در آن‌ها تسریع نماید. 

اثر جمع­‌آوری دیرهنگام میوه‌­ها بر ریزش گل و میوه

جمع‌­آوری به موقع میوه‌­های رسیده ضروری است، اگر میوه‌­ها دیر برداشت شوند علاوه بر اینکه بازارپسندی میوه‌­ها به شدت کاهش می­‌یابد باعث می‌­شود که بخشی از مواد غذایی ساخته شده توسط گیاه به میوه‌­های رسیده اختصاص ­یابد و در این شرایط اجازه رشد به تخمدان‌­های جوان داده نمی‌­شود و ممکن است منجر به ریزش آن‌ها شود.

بنابراین با برداشت به موقع میوه­‌های رسیده ما از افزایش تعداد مخزن‌­ها (میوه‌­ها) جلوگیری می‌­کنیم و مواد غذایی حاصل از فتوسنتز جاری گیاه به میزان بیشتری به گل‌­ها و میوه­‌های کوچک اختصاص می‌­یابد.

برخی از علل ریزش گل‌­ و میوه‌­ گوجه فرنگی

گل‌ها و میوه‌­هایی که در بوته گوجه فرنگی شکل می‌گیرند نسبت به شرایط محیط اطراف خود حساس هستند. در شرایط درجه حرارت‌­هاى نامساعد، رطوبت نسبی نامناسب، تنش‌­هاى رطوبتى و آبیارى بیش از حد، نور ناکافی، وزش باد شدید، عدم انجام تغذیه صحیح، تولید بیش از حد گل، حمله آفات و شیوع بیماری‌­ها خطر ریزش گل و میوه در گوجه فرنگی وجود دارد.

اغلب موارد ذکر شده باعث عدم انجام صحیح گرده­‌افشانی می‌شوند، در صورتی که گرده‌­افشانی گل‌های گوجه فرنگی به درستی انجام نشود، باعث ریزش گل‌ها می‌شود.

دمای نامناسب

دمای نامناسب می‌تواند موجب ریزش گل‌­های گوجه‌ فرنگی شود. دمای بالا یا پایین می‌تواند بر گرده افشانی تأثیر منفی بگذارد. درجه حرارت مناسب برای گرده افشانی مطلوب و رشد میوه گوجه فرنگی، بین ۲۱ تا ۲۹ درجه سانتیگراد است.

در صورتی که دمای روز از ۲۹ درجه سانتیگراد بالاتر رود یا دمای شب از ۲۱ درجه سانتیگراد بالاتر رفته یا به کمتر از ۱۳ درجه سانتیگراد برسد، گرده به سرعت رشد نمی‌کند، بنابراین، گرده­‌افشانی انجام نشده و گل خشک می‌شود و می‌ریزد.

گزارش شده است که عدم یا کاهش تشکیل میوه در دماي بالا در گیاه گوجه فرنگی به دلیل کاهش ارسال مواد فتوسنتزی به جوانه گل است. همچنین گزارش شده که تنش گرما که موجب تحریک ریزش اندام­‌های تولید مثلی و کاهش محصول در گیاهی مثل گوجه فرنگی می­‌شود، ظرفیت جوانه‌­های گل را براي جذب مواد فتوسنتزی بشدت کاهش می‌­دهد.

در گیاه گوجه فرنگى در صورتی که درجه حرارت شبانه محیط رشد به 15-13 درجه سانتی­گراد برسد، کیسه بساک رشد کافى ننموده، لذا به علت عدم گرده‌­افشانى یا گرده‌­افشانی ناقص، در تلقیح گل مشکل ایجاد شده و ریزش گل حادث می‌­شود.

گل‌هایی که لقاح انجام ندهند، در نهایت خشک شده و از بین می‌روند. دمای بالا در طول تابستان یکی از دلایل اصلی ریزش گل‌های گوجه فرنگی است. در صورتی که دمای هوا به مدت چند روز به طور ثابت بالای 30 درجه سانتی­گراد باشد، گل‌های گوجه فرنگی بدون تشکیل میوه از بین می‌روند. نوسانات شدید دمای هوا از صبح تا شب نیز می‌تواند باعث ریزش گل‌های گوجه فرنگی شود.

رطوبت نسبی هوای نامناسب

به طور متوسط حفظ رطوبت در محدوده ۷۰- ۶۰ درصد برای گلخانه گوجه فرنگی مطلوب است. هوای بسیار خشک یا مرطوب می‌تواند در لقاح گل‌های گوجه فرنگی اختلال ایجاد کند و موجب شود گرده نتواند به درستی شکوفه را بارور کند و منجر به خشک شدن و ریزش گل ‌شود.

بنابراین باید این گیاه را در مکانی کاشت که رطوبت زیر 60 درصد و بیشتر از 70 درصد نباشد. در رطوبت نسبی کم عوارض پوسیدگی گلگاه، ترکیدگی میوه و سوختگی گل افزایش می‌­یابد.

در شرایط گلخانه در صورتی که مقدار رطوبت پایین باشد، برای اجتناب از گرمای زیاد و تضمین گرده‌­افشانی کافی، آب‌پاشی صورت می‌­گیرد. جهت افزایش رطوبت نسبی استفاده از سیستم­‌های مه­‌پاشی کارائی بهتری دارد. در کشت گلخانه‌­ای و در شرایطی که رطوبت گلخانه بالا باشد می‌­توان با تهویه مناسب رطوبت نسبی گلخانه را کاهش داد.

عدم آبیاری صحیح

گیاه گوجه فرنگی نسبت به خشک شدن خاک حساس می‌باشد و ادامه این شرایط می‌تواند منجر به کاهش گل‌دهی و ریزش گل‌ها شود. آب کافی به ارتقاء سیستم ریشه‌ای سالم کمک کرده و باعث می‌شود که گیاه با دریافت رطوبت مورد نیاز خود، میوه تولید کند. گوجه فرنگی گیاهی حساس به آبیاری معرفی شده و مرحله حساس به تنش آبی در گوجه فرنگی بر اساس نتایج تحقیقات، مرحله شروع گل‌دهی تا بستن میوه است که هر نوع تنش ملایم (25 درصد) یا شدید (50 درصد) می‌­تواند عملکرد محصول را به طور قابل توجه کاهش دهد.

تنش در این مرحله سبب بارور نشدن گل‌­ها و حتی ریزش گل‌­های تلقیح شده می‌­گردد. آبیاری زیاد نیز در دوره گل‌دهی باعث ریزش گل‌­ها می‌­شود. بعد از شروع میوه‌دهی براي جلوگیری از میوه‌­دهی دوباره و درشت‌­تر شدن میوه‌­ها نیز باید از آبیاری زیاد خودداری نمود.

روزهای ابری و عدم وجود نور کافی

شدت نور پایین مهم‌­ترین عامل محدودکننده برای عملکرد بالای گوجه فرنگی در گلخانه است. شدت نور پایین (روزهای ابری) باعث می‌­شود که گرده‌­افشانی خوب انجام نشده و میوه‌­ها کوچک بمانند.

در گلخانه در روزهای کوتاه زمستان و اواخر پاییز در صورت ناکافی بودن نور، جوانه گل نمی‌­تواند به خوبی رشد کند و گیاه نمی‌­تواند گل و میوه تولید کند. به همین دلیل مکان احداث گلخانه باید جایی باشد که روی گلخانه سایه‌­اندازی انجام نشود، پوشش گلخانه باید به طور مرتب تمیز شده و از نور تکمیلی استفاده شود.

باد بیش از حد

 باد بیش از حد می‌­تواند گل را خشک کرده یا به آن آسیب برساند. میزان ریزش ناشی از وزش باد اگر توام با درجه حرارت‌­های بالا و تنش گرمایی باشد به مراتب بیشتر خواهد بود.

تغذیه نامناسب

بسته به نوع گوجه فرنگی نیاز غذایی آن متفاوت است مثلا گوجه فرنگی فضای باز برای تازه‌خوری، عملکرد پایین‌­تری نسبت به ارقام صنعتی آن که برای تولید رب کشت می‌‌شوند دارند، بنابراین نیاز غذایی آنها پایین‌­تر است.

همین طور برای گوجه فرنگی گلخانه‌­ای که عملکرد آن حدوداً ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن در هکتار است، نیاز غذایی بسیار بالاتری نسبت به سایر ارقام دارد. کوددهی نامناسب و غیراصولی موجب می­‌شود که گیاه نتواند انرژی کافی برای رشد میوه را تأمین کند.

در صورتی که بیش از حد به گیاه کودهای نیتروژنی داده شود، می‌تواند باعث ریزش گل‌ها شود. استفاده بیش از حد از کودهای نیتروژنی باعث می‌شود تا گیاه شاخ و برگ‌ زیادی تولید کرده و از تولید گل و میوه جلوگیری ‌شود یا تعداد میوه‌هایی که در گیاه تشکیل می‌شود بسیار کم باشد.

گیاهان گوجه فرنگی که نیتروژن بیش از حد به آن‌ها داده می‌­شود، غالباً ساقه‌های نازک و کشیده‌ای داشته و میوه‌­های ضعیفی تولید می‌­کنند. برای افزایش متناسب رشد بوته‌های گوجه فرنگی، مصرف توام نیتروژن و پتاسیم به صورت سرک می­‌تواند بسیار مؤثر باشد.

حساس‌­ترین مرحله مصرف فسفر سرک برای گوجه فرنگی، در مرحله پس از استقرار نشاء یا مرحله ریشه دوانی، مرحله گل­‌دهی و مرحله تشکیل میوه است. در مرحله تشکیل تا رسیدگی میوه معمولاً نیاز به کودهای پتاسیمی افزایش می­‌یابد تا بزرگ شدن میوه، رسیدگی و رنگ­‌گیری میوه به حداکثر برسد.

در مورد عناصر کم مصرف از جمله آهن، روی، مس، منگنز و بور می­‌توان در طول رشد گیاه و پس از پیدایش برگ‌­ها، محلول‌­­پاشی این عناصر را روی برگ و ساقه با غلظت توصیه شده توسط شرکت سازنده کود انجام داد.

بسته به آشکار شدن نشانه­‌های کمبود عناصر، تعداد دفعات این محلول‌­پاشی از 2 تا 5 مرتبه (به فاصله حدود 15 روز) متغیر است. همچنین بعد از تشکیل میوه، باید به کودهای حاوی کلسیم توجه بیشتری شود.

تولید بیش از حد گل

گیاهان گوجه فرنگی که در ابتدا حجم بسیار زیادی از گل‌ها را تولید می‌کنند، ممکن است مواد مغذی و انرژی کافی برای حمایت از همه گل‌ها و میوه‌هایی که تولید می‌کنند، نداشته باشند. در این حالت برخی از گل‌های گوجه فرنگی به منظور حفظ گیاه و رشد گل‌های باقیمانده، شروع به ریزش می‌­کنند.

آفاتی که باعث ریزش گل و میوه گوجه فرنگی می‌شود

تریپس

تریپس علاوه بر خسارت مستقیم، ناقل بیماری ویروسی مهم پژمردگی لکه‌­ای گوجه فرنگی نیز می‌­باشد. اغلب تریپس‌­های خسارت‌­زای گوجه‌فرنگی متعلق به جنس Frankliniella هستند که بیشتر به شاخ و برگ گیاه حمله می‌­کنند.

اما گونه­‌های دیگري مانند  Thrips tabaciو تریپس گلخانه Heliothrips haemorrhoidalis نیز به گل‌­های گوجه فرنگی خسارت می­‌زنند. پیچیدگی برگ­‌ها، پژمردگی، ضعف، تغییر رنگ برگ‌­ها، لکه­‌های فرورفته براق در اطراف رگبرگ‌­ها و رنگ نقره‌­ای سطح زیرین برگ از علائم تریپس می‌­باشد.

آسیب به قسمت­‌های گل به‌­ویژه مادگی گل، ممکن است باعث ریزش گل‌­ها یا صورت گربه‌­ای شدن میوه­‌ها شود. حذف علف‌­های هرز، استفاده از صفحات آلومینیومی منعکس­‌کننده نور فرابنفش و نصب کارت‌­های چسبناک آبی‌­رنگ از راهکارهای پیشگیری از آلودگی به این آفت است. سموم شیمیایی مؤثر توصیه شده نیز شامل ایمیداکلوپراید، متاسیستوکس، دیکلروس، پروفنفوس (کراکرون) و مونتو می‌­باشد.

بیماری‌هایی که باعث ریزش گل و میوه گوجه فرنگی می‌شود.

 ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی

آلوده شدن بوته­‌ها به ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی در مراحل اولیه رشد، باعث توقف رشد بوته و کوتولگی می­‌شود. همچنین سرشاخه­‌های گیاه به صورت ایستاده بوده و به همراه زردي برگچه‌­ها است که به سمت بالا برگشته و حالت فنجانی به خود می­‌گیرند.

بوته­‌های دارای آلودگی شدید، میوه تولید نمی­‌کنند. اما میوه‌­های تشکیل شده قبل از آلودگی بوته معمولاً رسیدگی نرمالی دارند. بطور کلی، زرد و فنجانی شدن برگچه‌­ها، به میوه نرفتن و ریزش گل‌­ها از علائم بارز آلودگی به این بیماری است.

در صورت عدم کنترل، این ویروس قادر است تا 100 درصد محصول را از بین ببرد. انتقال ویروس از بوته­‌های گوجه­ فرنگی آلوده و علف­‌های هرز خانواده سولاناسه توسط حشرات بالغ مگس سفید صورت می‌­گیرد.

این ویروس از طریق تماس کارگران با بوته‌­های آلوده به گیاهان سالم منتقل نمی‌­شود و شدت شیوع این بیماری به جمعیت مگس‌­های سفید ناقل وابسته است. راه‌­های کنترل این بیماری شامل استفاده از ارقام متحمل و مقاوم، از بین بردن علف‌­های هرز خانواده سولاناسه، استفاده از روغن‌­های معدنی جهت کاهش میزان انتقال بیماری توسط مگس سفید، پوشاندن بسترهای کشت با مالچ پلاستیکی زرد رنگ جهت جلب مگس­‌های سفید و سپس سمپاشی این مالچ­‌ها با حشره‌­کش‌­هایی نظیر پروتئوس، ابرون و استارکل می‌باشد.

بیماری قارچی بوتریتیس

بیماری قارچی بوتریتیس در صورتی که شدت آلودگی زیاد باشد نیز می‌­تواند به سقط گل‌­های گوجه فرنگی منجر شود.

منابع

• مشهيد هناره. 1399. عوارض و اختلالات فيزيولوژيكى گوجه فرنگی. مؤسسه ‌تحقیقات‌علوم ‌باغبانی،‌ پژوهشکده‌ سبزی و ‌صیفی.
• مشهيد هناره. 1397. عوامل محیطی مؤثر بر رشد و نمو گوجه فرنگی در گلخانه. مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده سبزی و صیفی.
• فاطمه دانشمند، خسرو منوچهری کلانتری. 1387. بررسی القای ریزش گل تحت شرایط تنش گرما در گیاه فلفل (Capsicum annuum). مجله علمی - پژوهشی دانشگاه اصفهان. جلد سی و پنجم، شماره 6، صفحات 126-111.
• ماهیار عابدی، رحیم احمدوند. 1398. آشنایی با آفات و بیماری‌های گوجه فرنگی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر.
• جهانشاه صالح، حامد حسن‌­زاده خانکهدانی، مجید عسکری، ایران محمدپور و یعقوب حسینی. 1398. راهنماي عملی تولید گوجه فرنگی در استان هرمزگان. موسسه تحقیقات خاک و آب.
• مختار زلفی باوریانی، مجید بصیرت. 1394. راهنمای تغذیه گیاهی در گوجه فرنگی (به منظور کاهش باقیمانده نیترات در محصول). موسسه تحقیقات خاک و آب.
• سید حسن موسوی فضل و علیرضا محمدی. 1384. اثر تنش­‌های آبی در مراحل مختلف رشد بر کمیت و کیفیت دو رقم گوجه فرنگی (کال جی و موبیل). مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، جلد 6، شماره 22، صفحات 40-27.