پیوند شاخه و آموزش انواع پیوند شاخه درختان

تکثیر گیاهان به دو روش جنسی (بذر) و غیرجنسی صورت می‌گیرد. روش­‌های غیرجنسی شامل قلمه، خوابانیدن، ساقه رونده، پاگیاه، پاجوش، پیاز، ریزوم، غده، ریشه گوشتی، تقسیم بوته، کشت بافت و پیوند می‌­باشد.

از آنجایی‌­که درختانی مانند گردو به میزان زیادی از نظر ژنتیکی هتروزیگوت بوده و عمدتاً دگرگرده‌افشان هستند، درختان بذری میزان تولید و کیفیت متفاوتی با هم­‌دیگر دارند.

بنابراین، مناسب‌­ترین و پرکاربردترین راه برای ازدیاد درختانی مثل گردو استفاده از روش‌­های تکثیر غیرجنسی است که باعث ایجاد نهال‌­های یکنواخت می‌­گردد.

به وسیله این روش­‌ها می‌­توان ارقامی خاص که دارای خصوصیات مناسب رشدی، مقاومتی و تولیدی هستند را تکثیر نمود.

عوامل مؤثر بر گیرایی پیوند

عوامل مؤثر بر گیرایی پیوند به دو گروه عوامل درونی (ژنتیکی) و عوامل بیرونی تقسیم می‌­شوند. ترکیبات درونی مانند فنول‌­ها، اسیدهای فنولیک، فعالیت رویشی پایه و پیوندک و عوامل بیرونی مانند زمان پیوند، روش پیوند و شرایط محیطی مثل دما و رطوبت نسبی در گیرایی پیوند بسیار مؤثر هستند.

مهم‌­ترین اهداف پیوند

از جمله مهم‌­ترین اهداف پیوند شامل موارد زیر است:

•  روش ازدیادی مناسب در درختانی مانند سیب، گردو و ... که با سایر روش‌­ها به سختی تکثیر می‌­شوند.
• قرار دادن گیاهی با ریشه ضعیف بر روی پایه‌­ای با ریشه قوی و یا استفاده از پایه‌­های مقاوم به شرایط نامناسب خاک، آفات و بیماری‌­ها.
• تغییر ارقام در گیاهان استقرار یافته با استفاده از روش سرشاخه­‌کاری.
• تسریع در رسیدن به مرحله زایشی و باروری.
• ترمیم قسمت­‌های آسیب دیده درختان.
• مطالعه بیماری‌های ویروسی.
• داشتن چندین نوع میوه مختلف در مرکبات یا هسته‌­دارها، روی یک درخت یا یک پایه.

اصطلاحات رایج در پیوند

پیوند:

قرار دادن بخشی از یک گیاه روی گیاه دیگر، به طوری که پس از مدتی با یکدیگر جوش خورده و به­‌عنوان یک گیاه مستقل رشد و نمو نمایند.

پیوندک:

قطعه‌­ای کوتاه که از شاخه جدا شده و دارای چندین جوانه راکد (خفته) است و هنگام پیوند، قسمت بالایی را تشکیل می‌­دهد و از آن ساقه، شاخه‌­ها و یا هر دو رشد می‌­کنند. پیوندک باید از رقم مورد نظر گرفته شود و عاری از بیماری باشد.

پایه:

قسمت پایینی پیوند که سیستم ریشه گیاه را تشکیل می ­دهد و ممکن است که دانهال (نهال بذری)، قلمه ­ای ریشه ­دار شده و یا گیاهی خوابانیده شده باشد.

کوپیوند (پیوند جوانه):

نوعی از پیوند که در آن پیوندک از نظر اندازه کوچک شده و تنها از یک جوانه تشکیل می‌­شود.

میان‌­پایه:

قطعه‌­ای از ساقه که بین دو قسمت پایه و پیوندک قرار دارد. میان پایه به منظورهای مختلفی مانند پیشگیری از ناسازگاری بین پایه و پیوندک، استفاده از تنه مقاوم به سرما و یا خاصیت کنترل اندازه درخت بکار برده می‌­شود.

لایه زاینده:

بافتی نازک از گیاه که بین پوست و چوب قرار گرفته و مریستمی بوده و جهت جوش خوردن، لازم است که لایه زاینده پیوندک در تماس با لایه زاینده پایه باشد.

ناسازگاری پیوند:

صفت توارثی عدم قابلیت گیاهان برای پیوند خوردن، که ممکن است به دلایل فیزیولوژیکی یا ساختاری نیز باشد.

ارتفاع محل پیوند:

پیوند باید در ارتفاعی از پایه زده شود که نه آنقدر پایین انجام شود که در سالیان بعد زیر خاک رود، نه آنقدر بالا که به راحتی در معرض آسیب قرار گیرد، در ضمن باید به جهت جوانه و مسیر باد نیز در این ارتباط توجه داشت که جوانه در معرض باد و تابش شدید آفتاب نباشد تا بلافاصله خشک نشود و از بین نرود.

اصول مهم جهت انجام پیوند موفق

1. پایه و پیوندک با هم سازگار باشند.
2. لایه زاینده پیوندک باید کاملاً روی لایه زاینده پایه قرار گیرد.
3. عملیات پیوند در زمان مناسب انجام گیرد.
4. تمام سطوح بریده شده باید بلافاصله در برابر از دست‌دهی آب حفاظت شوند.
5. مراقبت لازم، آبیاری به موقع و حفظ محل پیوند از تابش مستقیم آفتاب، آفات و جوندگان پس از انجام پیوند صورت گیرد.

انواع پیوند:

1. پیوند جوانه (کوپیوند)
2. پیوند شاخه

در مقاله پیوند جوانه (کوپیوند) در درختان میوه و انواع آن به بررسی کامل پیوند جوانه پرداختیم و در این مقاله قصد داریم به شرح انواع پیوند شاخه در درختان ب­پردازیم.

پیوندشاخه:

در پیوند شاخه، از یک شاخه حاوی چند جوانه معمولاً دو تا سه و حداکثر 5 جوانه استفاده می­‌شود.

هر چقدر طول پیوندک کمتر و تعداد جوانه‌­های روی آن به هم نزدیک باشند، بهتر است.

بیشترین کاربرد پیوند شاخه، سرشاخه‌­کاری و تغییر ارقام کشت شده می‌­باشد.

برخی ارقام در باغات ممکن است بازار خوب و یا توجیه اقتصادی نداشته باشند و نیاز به تغییر رقم باشد.

در این شرایط، اقتصادی‌ترین راه سرشاخه‌­کاری درختان موجود است.

زمان این پیوند اواخر زمستان تا اوایل بهار بوده و با پیوندکی که در زمان استراحت گیاه گرفته شده و در دمای صفر درجه سانتی­گراد نگهداری شده انجام می‌شود.

سرشاخه­‌کاری، پیوندی است که در زمین اصلی و روی بوته‌­های چند ساله موجود از قبل، به عنوان پایه و عمدتاً با هدف تعویض رقم قبلی با یک رقم مطلوب جدید و یا با اهداف خاص دیگر انجام می‌گیرد.

این روش از دیرباز تا به حال در بسیاری از درختان میوه همانند سیب، انگور، مرکبات، پسته و درختان هسته‌­دار مرسوم بوده است.

انواع پیوند شاخه:

 1- پیوند زبانه‌­ای یا انگلیسی (Whip or Tongue grafting)

در پایه و پیوندک‌های هم قطر با قطر 1/5 - 0/5 سانتی­متر در درختان میوه‌­ای چون سیب و گلابی انجام می‌­شود و به پیوند رومیزی نیز مشهور است.

این روش در صورت اجرای درست بسیار موفق است، زیرا لایه‌­های زاینده به میزان چشمگیری با یکدیگر تماس دارند.

جوش خوردن این پیوند سریع بوده و محکم جوش می‌­خورد. ابتدا باید در اوایل فروردین، پایه (شاخه‌­های 2-1 ساله به قطر تقریبی 1 تا 2 سانتی‌­متر) را در 10 سانتی­متری بالای خاک قطع و برش شیب‌داری به قطر حدود 3 سانتی­متر در بالای آن ایجاد کرد و بعد از آن در وسط این برش، برش دیگری به شکل زبانه ایجاد نمود. سپس روی پیوندک هم بدین صورت، عمل را تکرار نموده و برش‌های مشابهی ایجاد می‌­کنند.

سپس لایه‌­های زاینده پایه و پیوندک را روی هم قرار می‌­دهند، به طوری که در پایه جفت شود.

در نهایت محل پیوند با نوار پلاستیکی محکم می‌­گردد. در این روش اگر برش دوم یا زبانه در پایه و پیوندک زده نشود (برش‌­ها فاقد زبانه باشند)، به آن پیوند نیمانیم (Splice grafting) می­‌گویند.

پیوند زبانه‌­ای

پیوند نیمانیم

2- پیوند شکافی یا اسکنه (Cleft grafting)

بیشتر برای تغییر رقم استفاده می‌­گردد و فصل انجام آن زمستان است. بهترین زمان انجام پیوند اسکنه، اواخر اسفند و اوایل بهار قبل از شروع فعالیت گیاه است.

اما در هر زمان از فصل خواب گیاه می‌­توان این نوع پیوند را انجام داد.

بهتر است پیوندک از وسط شاخه­‌ای که در معرض نور کافی بوده و فاصله میان‌گره‌­ها کوتاه و ذخیره غذایی کافی دارد، انتخاب شود. نکته حائز اهمیت قرار دادن لایه زاینده پایه و پیوندک روی یکدیگر است.

این نوع پیوند به دلیل استقرار محکم پیوندک در شکاف پایه، برای نواحی بادخیز مناسب است.

این پیوند برای جوان کردن درختان مسن بیشتر استفاده می‌­شود، اما به دلیل ایجاد شکاف عمیق روی پایه، آلودگی و عدم گیرایی بالاست.

برای پایه‌­هایی که 3 تا 10 سانتی­متر قطر دارند، بکار می‌­رود .پایه را از محل طوقه، تنه اصلی و یا بازوها برش می ­دهند.

بسته به قطر پایه، یک یا دو شکاف عمودی به عمق 5-5/2 سانتی‌متر ایجاد می­‌کنند.

پیوندک در زمان خواب از شاخه یکساله مناسب به طول 12 تا 20 سانتی­متر (بسته به نوع گونه) انتخاب می­‌گردد.

در انتهای پایینی پیوندک برش­های مورب ایجاد می­‌کنند به نحوی که پوست در حد فاصل دو قسمت تراشیده شده پیوندک باقی بماند. این کار لایه زاینده را از عوامل خارجی حفظ خواهد کرد.

سپس شکاف پایه را با وسیله‌­ای مانند داسک باز نموده و پیوندک را در شکاف و مماس با پوست پایه قرار می‌­دهند.

فشار شکاف، پیوندک را محکم در خود نگاه می‌­دارد. اما دور شکاف را با نخ مخصوص پیوند یا سیم مفتولی می‌بندند و در نهایت تمامی محل پیوند و برش را با چسب باغبانی می‌پوشانند.

مراحل اجرای پیوند اسکنه:

1. برش مورب قسمت پایینی پیوندک به نحوی که پوست قسمت بیرونی پیوندک حفظ شود.
2. سربرداری پایه از محل طوقه، تنه اصلی و یا بازوها، ایجاد شکاف به عمق 5 - 2/5 سانتی‌­متر در قطر پایه.
3. باز کردن شکاف با وسیله‌­ای مانند داسک و قرار دادن پیوندک در شکاف و مماس با پوست پایه.
4. بستن محل پیوند از سمت بالا به طرف پایین.
5. پوشاندن محل پیوند و نوک پیوندک‌­ها با چسب باغبانی.
6. گرفتن پیوند.

                             

3- پیوند تاجی (زیر پوست): (Bark or Crown grafting)

این پیوند زمانی انجام می‌­شود که درخت پوست دهد. زمان انجام این پیوند همزمان با پوست‌­دهی در بهار است.

این پیوند مشابه پیوند اسکنه است، با این تفاوت که به جای ایجاد شکاف، پیوندک را زیر پوست پایه قرار می‌­دهند.

روش پیوند بسیار ساده و سریع بوده و درصد گیرایی پیوند زیاد است.

این پیوند برای پایه‌­های باریک تا قطور (قطر 2/5 تا بیش از 20 سانتی‌متر) قابل اجرا است.

برای استقرار پیوندک در زیر پوست پایه، لازم است پوست از روی پایه جدا شود.

لذا عمل پیوند در آغاز رشد، انجام می‌گیرد. پیوندک در زمان خواب گیاه از شاخه‌­های یک­ساله تهیه شده و در یخچال یا سردخانه به مدت چند روز (تا زمان عمل پیوند) نگهداری می‌­شوند.

در گیاهان همیشه سبز، پیوندک در زمان پیوند زدن تهیه می‌­شود. در زمان پیوند، تنه درخت بریده شده و پوست آن به صورت نوار هم عرض با پیوندک برش داده شده و از تنه جدا می‌­شود، اما انتهای این نوار پوستی به تنه متصل باقی خواهد ماند.

پیوندک به طول 5  تا 10 سانتی‌­متر با برش صاف و مورب در ته آن تهیه می‌­شود.

این برش باید در جهت مخالف جوانه بالایی پیوندک باشد، سپس پیوندک در زیر نوار پوست تنه قرار داده شده و نوار مجدداً روی پیوندک قرار می­‌گیرد.

برای استحکام اتصال پایه و پیوندک، در بالا و پایین محل پیوند دو عدد میخ نازک کوبیده می­‌شود.

در پوست پایه یک یا دو شکاف (موازی نزدیک هم) به طول 3 تا 5 سانتی‌­متر به طور عمودی از محل سربرداری شده ایجاد کرده و پوست را از روی پایه کنار زده یا جدا می‌­کنند.

پیوندک را از قسمت پایینی به صورت قلم خطاطی برش می‌­دهند (در پشت پیوندک هم برش کوچکی در پوست می‌­دهیم).

پس از آماده شدن پایه و پیوندک، پوست پایه را با پشت چاقوی کنار زده و پیوندک را در شکاف قرار می‌دهند. برای استقرار بهتر، پیوندک را با میخ کوچک به تنه محکم می‌­کنند.

پس از میخ زدن یا بستن با سیم مفتولی، محل پیوند را با چسب باغبانی می‌­پوشانند.

                                        

مراحل اجرای پیوند تاجی:

1. سربرداری و صاف کردن محل پیوند و ایجاد شکاف در پوست پایه.
2. برش قسمت پایینی پیوندک به صورت قلم خطاطی (پشت پیوندک را هم برش کوچکی ایجاد می‌کنند).
3. قرار دادن پیوندک در زیر پوست پایه.
4. میخ زدن محل پیوندک و پوشاندن محل پیوند و نوک پیوندک‌ها با چسب باغبانی.

4- پیوند زینی (Saddle grafting)

این پیوند شبیه پیوند اسکنه است، با این تفاوت که به جای شکاف پایه، پیوندک را شکاف داده و انتهای پایه را از دو طرف به طور مورب تراش می‌دهند و سپس پیوندک را روی آن قرار می‌دهند.

در پیوند زینی، پایه و پیوند باید هم قطر باشند و عدم تناسب قطر آنها در موفقیت پیوند مؤثر است.

به علاوه در صورت امکان، پیوندک باید دارای جوانه انتهایی باشد.

مراحل مختلف پیوند زینی:

1.  ایجاد شکاف در پیوندک
2.  تراش مورب دو طرف انتهای پایه
3.  قرار دادن پیوندک روی پایه
4.  استقرار کامل پایه و پیوندک جهت بستن و پوشاندن محل پیوند با چسب پیوند.

5- پیوند برشی یا ترصیعی (Saw kerf grafting)

همانند پیوند اسکنه است با این تفاوت که به­ جای شکافتن پایه، قطعه‌­ای از پایه را به صورت گوه بر می‌­دارند و پیوندک را به همان صورتی که پایه برداشت شده، تراش داده و در محل پایه قرار می‌دهند.

6- پیوند جانبی (side grafting)

ویژگی مخصوص این نوع پیوند، حفظ کامل پیوند تا قبل از جوش خوردن پیوندک می‌­باشد. در پیوند جانبی پایه قطع نمی‌­گردد و فقط پیوندک را در قسمتی از سطح جانبی پایه مستقر می‌­کنند. این نوع پیوند می‌­تواند به صورت زیرپوستی، زبانه‌­ای و کنده­‌ای اجرا شود.

 7- پیوند مجاورتی (approach grafting)

تفاوت پیوند مجاورتی با سایر پیوندها این است که طی آن دو گیاه مستقل و دارای ریشه به یکدیگر پیوند زده می‌­شوند. در این پیوند، دو گیاه مستقل که جوش خوردن آن‌ها به روش‌­های دیگر به سختی انجام می‌­گیرد، به هم پیوند زده می‌­شوند و پس از جوش خوردن، قسمت بالایی پایه بریده می‌­شود.

این پیوند در هر زمان از سال ممکن است، اما جوش خوردن پیوند زمانی که گیاه رشد فعال دارد، سریع­تر است.

وجود 2 یا چند درخت یکسان اما متفاوت از نظر عملکرد در یک باغ کنار هم، وضعیت مناسبی را جهت پیوند زدن رقم بارده روی رقم دیگر فراهم می‌­نماید، لذا با برداشتن لایه نازک از یک طرف پوست هریک، اقدام به پیوند زدن می‌­نمایند.

پایه و پیوندک تا زمان گرفتن پیوند متصل به ریشه خود می‌­باشند. برش‌­های انجام گرفته در اواخر زمستان یا اوایل بهار به صورت شیب‌دار با زاویه 30 - 20 درجه باید انجام شود، سپس محل انجام برش­‌ها را روی هم قرار داده و به یکدیگر می‌­بندند.

2/5 تا 5 سانتی‌­متر از پوست هر دو ساقه را در محل پیوند برداشته، دو ساقه را طوری به هم می‌بندند که لایه‌­های زاینده هر دو روی هم قرار گیرند.

محل پیوند را با چسب پیوند می‌پوشانند و پس از جوش خوردن، قسمت بالای گیاه پایه در بالای محل پیوند و قسمت پایین پیوندک در پایین محل پیوند قطع می‌­شوند.

                                                                

8- پیوندهای تعمیری یا ترمیمی

این پیوندها برای جلوگیری از مرگ درختان بارور است و جهت تعمیر قسمت‌­های آسیب دیده تنه یا شاخه­‌های اصلی درختانی که توسط جانوران، یخبندان زمستانه، ادوات کشاورزی یا آفات و بیماری‌ها آسیب دیده‌­اند، بکار می‌­رود. پیوند تعمیری در واقع نوعی پیوند مجاورتی و جانبی است که به دو صورت پیوند پلی و اتصالی اجرا می‌شود.

8-1- پیوند پلی (Bridge grafting)

این پیوند از اوایل بهار، بعد از آغاز رشد گیاه که پوست‌­دهی فعال است، قابل اجرا  است.

اگر بخشی از تنه­ گیاه خسارت دیده باشد، از پیوندک‌­های یک­ساله از همان درخت استفاده می‌­شود تا به عنوان پلی، مواد غذایی را از پایین قسمت آسیب دیده به بالا منتقل کند.

پیوندک در زمان خفتگی (خواب) در اواخر زمستان یا در اوایل بهار از شاخه‌­هایی با قطر 1 تا 2 سانتی­متر که جوانه‌­های آن قبلاً شروع به رشد کرده‌­اند، تهیه می‌­شود.

طول شاخه پیوندک باید مساوی فاصله بین دو قسمت سالم تنه باشد.

هر دو سر پیوندک را به صورت قلم نی برش می‌­دهند. پس از حذف قسمت‌­های مرده پوست درختی که آسیب دیده، در بالا و پایین قسمت‌­های آسیب دیده، برش‌­هایی عمودی به فواصل 7- 5 سانتی‌متر ایجاد می‌­کنند، به طوری که پیوندک در آن جفت شود و قسمت گاوه ­ای شکل دو سر پیوندک زیر پوست درخت برود.

باید توجه داشت که پیوندک وارونه قرار داده نشود. پیوندک پس از قرار گرفتن در محل خود با میخ به تنه محکم می­‌شود و با چسب پیوند می‌­پوشانند. محل‌­های آسیب دیده با چسب باغبانی پوشانده می‌­شود.

8-2- پیوند اتصالی (Inarching grafting)

پیوند اتصالی برای تعمیر و یا تقویت ریشه­‌هایی که توسط جانوران، بیماری‌­ها و یا ادوات کشاورزی آسیب دیده­‌اند، بکار می‌­رود. این پیوند در فصل رشد گیاه زده می‌­شود و می‌­توان توسط آن درخت ارزشمندی که آسیب دیده را ترمیم و یا ریشه‌­های ضعیف آن‌را تقویت نمود.

این پیوند به صورت مجاورتی اجرا می‌­شود و پایه و پیوندک به طور مستقل رشد می‌­کنند. در این نوع پیوند، پایه و پیوندک هر دو روی ریشه‌های خود هستند. ابتدا در اطراف گیاه آسیب دیده یا گیاهی با ریشه ضعیف، تعدادی نهال از همان نوع و یا ارقام و گونه‌­های دارای سازگاری پیوند که ریشه قوی دارند، کشت می‌­شود.

پس از استقرار گیاهچه‌­ها، پیوندک را از ارتفاع مورد نظر (محل پیوند) بریده و برش شیب‌داری به طول 10 سانتی­متر در سمتی که درخت قرار دارد، ایجاد می‌­کنند و انتهای آنرا به صورت گو­ه‌­ای در می‌­آورند. روی پایه نیز برش‌­هایی به اندازه پیوندک زده می‌­شود و نوک گوه‌­ای پیوندک، زیر پوست پایه قرار می‌­گیرد، با میخ محکم شده و با چسب پیوند پوشانده می‌شود. ریشه­‌های پیوندک مواد غذایی خود را به تنه گیاه آسیب دیده منتقل نموده و شیره پرورده دریافت می‌­کنند و به‌­صورت ریشه برای گیاه آسیب دیده عمل می­‌نمایند.

 

 

زمان و روش پیوند درختان میوه

پیوندک	نوع پایه	نوع پیوند	زمان پیوند
آلو	انواع گوجه ، آلو	انواع پیوندها	اسفند، بهار، اواخر تابستان
ازگیل	ازگیل، زالزالک، به	اسکنه، شکمی، تاجی	اسفند، بهار، شهریور
انار	انار	اسکنه، ترصیعی روی طوقه	اسفند، فروردین، شهریور
انجیر	انجیر	تاجی، نیمانیم، لوله‌­ای	اوایل بهار
انگور	انواع مو	اسکنه، نیمانیم، زینی	اسفند، فروردین
بادام	هلو، گوجه، زردآلو، بادام	انواع پیوندها	بهار، پاییز
به	به، زالزالک	انواع پیوندها	بهار، پاییز
پسته	بنه (چاتلانقوش)، پسته معمولی	شکمی، لوله‌­ای، تاجی	بهار، پاییز
توت، شاه توت	توت سفید	اسکنه، شکمی، تاجی	اسفند، بهار، پاییز
خرمالو	خرمالوی وحشی	اسکنه، شکمی، جانبی	اسفند، بهار، شهریور
زردالو	گوجه، هلو، زردالو	ترصیعی، نیمانیم، شکمی	بهار، پاییز
زیتون	زیتون وحشی و اهلی، زبان گنجشک	اسکنه، تاجی، شکمی، جانبی	اسفند، بهار، پاییز
سنجد	سنجد	اسکنه، نیمانیم	اسفند، بهار
سیب	انواع سیب	انواع پیوندها	اسفند، بهار، پاییز
شلیل، شفتالو	بادام، هلو، زردآلو	اسکنه، شکمی، لوله­‌ای	آخر اسفند، بهار، پاییز
شاه بلوط	شاه بلوط فرانسوی و ژاپنی	اسکنه، نیمانیم، شکمی	اسفند، بهار، پاییز
فندق	فندق	اسکنه، مجاورتی	آخراسفند، بهار
کیوی	کیوی	شکمی	بهار و آخر تابستان
گردو	گردوی معمولی، گردوی سیاه	اسکنه، تاجی، نیمانیم، زینی	آخر اسفند، بهار، پاییز
گیلاس، آلبالو	آلبالوی معمولی، آلبالو تلخه، مهالب	اسکنه، نیمانیم، شکمی، تاجی	آخر اسفند، بهار، پاییز
گلابی	به، گلابی ترک، ازگیل ژاپنی، زالزالک	انواع پیوندها	آخراسفند، بهار، پاییز
گوجه	انواع گوجه	انواع پیوندها	آخر اسفند، بهار، پاییز
مرکبات	نارنج، پرتقال، لیمو ترش، بالنگ، دارابی	اسکنه، شکمی، تاجی، جانبی	آخر اسفند، بهار، آخر تابستان
هلو	هلو، گوجه، بادام، زردآلو	اسکنه، شکمی، لوله­ای	آخر اسفند، بهار، آخر تابستان
توت مجنون	توت سفید	اسکنه، شکمی، تاجی	آخر اسفند، بهار
زغال اخته	انواع زغال اخته	اسکنه، شکمی، جانبی	آخر اسفند، بهار

 

فهرست منابع     

• محمدرضا وظیفه شناس. 1387. پیوند در درختان میوه. حوزه ترویج و نظام بهره‌­برداری یزد، چاپ اول.
• محمد گردکانه، محی‌­الدین پیرخضری، عیسی ارجی. 1394. روش ازدیاد درختان میوه از طریق پیوند شاخه. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه.
• فائزه قمری حسابی، یاور شرفی، وازگین گریگوریان. 1394. اثر سن پایه و روش­‌های مختلف پیوند بر گیرایی و تشکیل کالوس گردوی ایرانی (Juglans regia L). نهمین کنگره علوم باغبانی، 5 تا 8 بهمن 1394، اهواز.
• مهرداد نوروزی، حمیدرضا کریمی، سیدحسین میردهقان. 1395. ارزیابی تأثیر پایه، پیوندک و روش پیوند بر افزایش رویشی انار. علوم باغبانی ایران، 47(2): 350-337.
• حامد دولتی­‌بانه، محمد علی نجاتیان، بیژن کاووسی، حسن محمودزاده، علی دادار، جهانشیر احمدی، 1399. دستورالعمل فنی سرشاخه­‌کاری در انگور. مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده میوه‌­های معتدله و سردسیری.