مراحل کاشت زنجبیل از 0 تا 100

زنجبیل گیاهی بومی مناطق گرمسیر و مرطوب و از دسته گیاهان دارویی و ادویه‌ای با خواص بی‌شمار می‌باشد. این گیاه دارویی دارای بوی معطر و‌ مطبوع و طعمی تند است که به صورت تازه، خشک و یا فرآوری شده به مصرف می‌رسد. این ادویه از محصولات صادراتی مهم کشورهایی نظیر چین، برزیل، تایلند و نیجریه می‌باشد و کشور هندوستان بزرگترین تولیدکننده زنجبیل در سطح جهان است. در ایران نیز کشت زنجبیل بسته به شرایط آب و هوایی در مناطق مختلف انجام می‌گیرد. در این مقاله از آریس به بررسی مراحل کاشت زنجبیل و برداشت آن خواهیم پرداخت.

گیاه زنجبیل

زنجبیل با نام علمی Zingiber officinale Roscoe گیاهی چند ساله با ریزوم‌های غده‌­ای است که ساقه‌هایی با ارتفاع بیش از یک‌ و نیم متر از آن خارج شده و دارای برگ‌های دراز، نوک تیز و غلافدار می‌باشد.

این گیاه دارای تنوع گوناگون و ارقام خوراکی، دارویی و زینتی می‌باشد و براساس اندازه و رنگ ریزوم طبقه‌بندی می‌شود.‌ بخش دارویی و خوراکی این گیاه در واقع ریزوم یا ساقه زیرزمینی آن می‌باشد. ریزوم زنجبیل به صورت افقی در خاک رشد می‌کند و از قطعات بندبند نامنظم و منشعب تشکیل شده است.

سطح خارجی ریزوم به رنگ قهوه‌ای روشن و دارای بافتی خشن و سطح داخلی آن دارای رنگ زرد متمایل به قهوه‌ای با دسته‌های آوند چوبی می‌باشد. گل‌های زنجبیل به صورت سنبله دوکی‌­شکل به رنگ زرد تا سبز و دارای میوه به شکل کپسول می‌باشد.

شرایط پرورش زنجبیل

زنجبیل بومی مناطق گرم و مرطوب است و برای رویش به رطوبت فراوان و آب و نور کافی نیاز دارد. شدت نور نقش مهمی در عملکرد ریزوم دارد و نیاز نوری گیاه در مراحل مختلف متفاوت است به طوری که در مراحل اولیه رویش به نور کم و در مراحل گلدهی به نور شدید نیاز دارد.

این گیاه به سرما حساس بوده و سرما سبب کاهش عملکرد محصول می‌شود و دمای زیر ۱۵ درجه سانتیگراد برای رشد این گیاه نامناسب است و سبب توقف رشد می‌شود. خاک مناسب کشت زنجبیل باید غنی از مواد غذایی و هوموس فراوان و همچنین دارای بافتی متوسط با زهکشی مناسب باشد و اسیدیته (pH) مناسب خاک برای رشد گیاه 6 تا 6/5 می‌باشد.

زنجبیل در مراحل مختلف رویشی نیازهای آبی متفاوتی دارد. به طور میانگین 9/5 تا 10 میلیون لیتر آب در هکتار برای کشت آن مورد نیاز می‌باشد. کشت زنجبیل به طور مداوم در یک مکان توصیه نمی‌شود و بهتر است تناوب 3 تا 4 ساله داشته باشد.

کاشت زنجبیل

به دلیل عقیم بودن گل‌ها و عدم تشکیل بذر، پرورش و تکثیر زنجبیل از طریق ریزوم انجام می‌گیرد. بهترین زمان کاشت زنجبیل اوایل تا اواسط فصل بهار می‌باشد زیرا این گیاه به سرما و یخبندان حساس می‌باشد.

مراحل کاشت زنجبیل با ریزوم

مقدار ریزوم مورد نیاز در این کشت، 1500 تا 2000 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. اولین مرحله برای کاشت زنجبیل از طریق ریزوم انتخاب ریزوم‌های سالم، بزرگ و فاقد آلودگی با سطحی صاف است.

ریزوم از محل چشم‌ها (نقاط برجسته در سطح ریزوم که محل جوانه­زنی می‌باشد) جوانه می‌زند و برای داشتن گیاهان بیشتر با کمک چاقو و یا قیچی ضدعفونی شده، ریزوم را به قطعاتی به طول 2 تا 5 سانتیمتر تقسیم کرده به صورتی که هر قطعه دارای سه تا چند چشم یا جوانه باشد. پس از برش، قطعات را در مکانی خشک قرار داده تا لایه محافظتی پینه‌ای شکلی در سطح آن شکل بگیرد و مانع پوسیدگی و آلودگی پس از کاشت شود.

برای کاشت ریزوم‌ها در گلدان آن‌ها را در خاک قرار داده و سطح آن را با 3 تا 4 سانتیمتر خاک بپوشانید و سپس گیاه را یکبار آبیاری کرده و تا زمان جوانه­زنی رطوبت لازم را با غبارپاشی تامین کنید. عمق کشت این گیاه در مزرعه  5 تا 10 سانتیمتر با تراکم 200 تا 250 هزار گیاه در هکتار با فاصله 15 تا 20 سانتیمتر بین گیاهان در ردیف و فاصله 25 تا 45 سانتیمتر بین ردیف‌ها می‌باشد.

در کشت‌های مزرعه‌ای، ریزوم‌ها را در قارچ‌کش غوطه­‌ور کرده و پس از یک تا دو روز در خاک کاشته می‌شوند. ریزوم‌ها ممکن است مستقیم در مزرعه کشت شده و یا در خزانه کاشته شوند و پس از جوانه‌­زدن به مکان اصلی منتقل شوند. شخم زمین در پاییز و زمستان بعد از برداشت محصول زمین را برای کشت بعد آماده می‌سازد.

برداشت زنجبیل

زنجبیل به کندی رشد می‌کند و 5 تا 10 ماه پس از کاشت برحسب شرایط منطقه آماده برداشت می‌شود. رایج‌ترین روش برداشت به صورت دستی و با ابزاری نظیر بیلچه است که پس از آبیاری انجام می‌گیرد. ریزوم‌ها پس از خارج شدن از خاک و خشک شدن، شستشو و تمیز شده و در بسته‌بندی وارد بازار می‌شوند.

برداشت زنجبیل به منظور تهیه محصول خشک یا فرآوری شده در زمان گلدهی انجام می‌گیرد. ریزوم‌ها پس از شستشو و تمیز شدن وارد مرحله فرآوری و خشک شدن می‌شوند.

ارزش اقتصادی زنجبیل به درجه سفید بودن رنگ آن بستگی دارد. زنجیل‌های درشت و سفیدتر با طعم تندتر بازارپسندی بیشتری داشته و سود اقتصادی بیشتری را به همراه خواهند داشت.

کشت زنجبیل به روش هیدروپونیک

نتایج پرورش زنجبیل در سیستم هیدروپونیک و در بستر پرلیت و پیت‌ماس نتایج رضایت­‌بخشی را به همراه داشته است و گیاهان در مدت زمان کمتری به رشد نهایی می‌رسند. همچنین پرورش در سیستم آیروپونیک بدون بستر کشت و غبارپاشی محلول غذایی به ریزوم‌ها نتایج مشابهی را به دنبال داشته است.

تحقیقات نشان می‌دهد کشت زنجبیل در سیستم هیدروپونیک عملکردی نزدیک به دو برابر سیستم کشت خاکی را به همراه دارد.

در صورت وجود هرگونه سؤال می‌توانید از بخش نظرات همین مقاله و یا از قسمت مشاوره تلفنی کشاورزی با کارشناسان آریس در ارتباط باشید.