12115
کود ازت چیست؟ آشنایی با انواع کود ازته و نحوه مصرف آن
ازت در طبیعت به سه شکل ازت آلی، ازت گازی و ازت معدنی موجود می‌باشد که تنها فرم معدنی و به صورت‌های یون آمونیوم، اوره و نیترات قابل جذب برای گیاهان می‌باشد.
کود ازت
عنصر نیتروژن یا ازت با نماد شیمیایی (N) از عناصر ضروری (ماکرو) مورد نیاز برای رشد گیاهان می‌باشد که نقش حیاتی در رشد رویشی و سبزینگی گیاهان دارد و زمانی که مقدار لازم از این عنصر در اختیار گیاه قرار نگیرد علائم کمبود در گیاهان ظهور پیدا می‌کند. در کشاورزی به منظور افزایش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی و جلوگیری از کمبود عناصر، کودهای مختلفی از جمله کودهای حاوی نیتروژن (ازت) در فرمولاسیون‌های مختلف و در مراحل رشدی گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نقش نیتروژن در گیاه
ازت در طبیعت به سه شکل ازت آلی، ازت گازی و ازت معدنی موجود می‌باشد که تنها فرم معدنی و به صورت‌های یون آمونیوم، اوره و نیترات قابل جذب برای گیاهان می‌باشد. ازت مهم‌ترین عنصر در رشد گیاهان می‌باشد که در رشد رویشی، گلدهی، تشکیل میوه و عملکرد محصول نقش دارد. همچنین در سنتز اسیدهای آمینه و پروتئین‌های گیاهی شرکت داشته و جزئی از کلروفیل و هورمون‌های گیاهی می‌باشد.
این عنصر در گیاه متحرک بوده و به قسمت‌های در حال رشد منتقل می‌شود. از اولین علائم کمبود ازت می‌توان به کاهش یا توقف رشد رویشی و زرد شدن برگ‌های پایینی (مسن) اشاره کرد در حالی که برگ‌های جوان سبز باقی می‌مانند. کمبود ازت ریزش گل‌ها و کوچک و کمرنگ شدن میوه‌ها را نیز به دنبال دارد. در صورت عدم توجه به علائم به تدریج تمام گیاه زرد و رنگ پریده و ساقه‌ها باریک و بلند شده و تمام کلروفیل از بین می‌رود و برگ‌ها می‌ریزند.
انواع کودهای ازته
- کود اوره: به کود شکری یا کود سفید نیز معروف است و حاوی 46 درصد ازت می‌باشد. این کود انحلال‌پذیری بالایی دارد و سریع شسته می‌شود. بنابراین در چند مرحله استفاده می‌شود. اوره به صورت کودآبیاری و محلولپاشی قابل استفاده می‌باشد. کود اوره همراه با پوشش گوگرد نیز عرضه می‌شود که سبب آهسته رها شدن و کاهش آبشویی می‌گردد.
- سولفات آمونیوم: دارای 20 درصد ازت و 24 درصد گوگود می‌باشد و خاصیت اسیدی دارد و برای خاک‌های قلیایی گزینه مناسبی می‌باشد.
- نیترات آمونیوم: از بهترین کودهای ازته و دارای 35 درصد نیتروژن به دو فرم نیترات و آمونیوم می‌باشد و دارای انحلال بالا در آب است و قبل از کاشت محصول و یا به صورت سرک بعد از کشت مصرف می‌شود.
- فسفات آمونیوم: دارای 11 تا 18 درصد ازت و 42 تا 48 درصد فسفر می‌باشد و به دو صورت مونو آمونیوم فسفات و دی آمونیوم فسفات موجود می‌باشد که هردو در آب محلول بوده و همزمان مصرف می‌شوند.
- نیترات پتاسیم: حاوی 26 درصد پتاسیم و 19 درصد ازت است که در آب محلول بوده و معمولا قبل از شروع دوره رشد و یا در دوره میوهدهی به صورت محلولپاشی مصرف می‌شود.
- نیترات کلسیم: نیز دارای 15/5 درصد ازت و 26/5 درصد اکسید کلسیم بوده و محلول در آب است و تنها کود کلسیم در دسترس برای گیاهان بوده و به صورت محلولپاشی قابل مصرف می‌باشد.
از سایر کودهای حاوی نیتروژن می‌توان به کودهای کامل NPK که حاوی سه عنصر اصلی نیتروژن، پتاسیم و فسفر و عناصر ریزمغذی در درصدهای مختلف می‌باشند اشاره کرد که انواعی از آن با درصد بالای نیتروژن مانند کود 10-10-30 به صورت مایع و جامد در بازار عرضه شده و قابل مصرف می‌باشند.
زمان و نحوه مصرف کودهای ازته
انواع مختلف کودهای ازته بسته به وضعیت خاک، شرایط اقلیمی و نوع گیاه انتخاب و مورد استفاده قرار می‌گیرند. کودهای ازته ماندگاری کمی در خاک داشته و آبشویی بالایی دارند، لذا در چند مرحله طی کشت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای این منظور معمولاً یک سوم کود مورد نظر در زمان کشت و مابقی طی دو مرحله به صورت سرک مصرف می‌شوند.
در درختان کود ازت در زمستان به صورت چالکود و در زمان شروع تورم جوانه‌ها، فندوقی شدن و درشت شده میوه، پس از برداشت و قبل از خزان قابل استفاده می‌باشد. در کشت‌های گلخانه‌ای نیز یک تا چهار هفته پس از کاشت همراه آبیاری قابل مصرف می‌باشد. کود ازت به صورت چالکود، مصرف سرک، محلولپاشی و کودآبیاری کاربرد دارد.