5421
هورمون ریشه زایی چیست؟ کاربرد و نحوه استفاده از آن
هورمونهای ریشه‌زایی در انواع پودر و مایع و ژل در بازار عرضه می‌شوند. فرم پودری حاوی تالک و هورمونهای محرک ریشه بوده و به نسبت فرم مایع از سمیت کمتر و تاثیرگذاری بیشتر برخوردار می‌باشد.
هورمون ریشه زایی (Rooting hormones)
در گیاهان مواد طبیعی تحت عنوان تنظیم کننده‌های رشد و یا هورمونهای گیاهی شناخته می‌شوند که وظایف مختلفی را در گیاه بر عهده داشته و براساس نقش و ساختار شیمیایی در گروههای مختلفی مانند اکسین‌ها، سیتوکنین‌ها، جیبرلین‌ها، اتیلن و آبسیزیک اسید قرار می‌گیرند. گروهی از این مواد در ریشه‌زایی نقش مؤثر داشته و به تولید مصنوعی نیز رسیده‌اند. در این مقاله شما را با انواع هورمون های ریشه زایی و کاربرد آن آشنا خواهیم کرد.
هورمون ریشه زایی چیست؟
گروهی از هورمونهای گیاهی در ریشه‌زایی قلمه نقش مثبت و مؤثر داشته و در نتیجه ریشه‌های بهتر و قوی‌تری در بستر کشت توسعه می‌یابد. در گیاهان هورمونی به نام اکسین (اندول استیک اسید) که یک اسید ضعیف می‌باشد وظیفه تحریک سلول‌های رشد را بر عهده دارد. اکسین سبب رشد طولی در سلول‌های گیاهی شده و در جوانه‌های راسی گیاه ساخته می‌شود و سپس به سایر بخش‌ها حرکت کرده و رشد و نمو را در گیاهان کنترل می‌کند.
از جمله اثرگذاری‌های این هورمون می‌توان به طویل شدن ساقه، تشکیل ریشه، تشکیل آوند‌های چوبی، تشکیل و بزرگ شدن میوه اشاره کرد. از آنجا که ریشه‌زایی به عنوان یک مسئله مهم در کشاورزی و باغداری مطرح می‌باشد، شکل مصنوعی این اسید به عنوان هورمون ریشه‌زایی ساخته و عرضه شده است که با تحریک رشد سبب تشکیل ریشه می‌شود و هنگامی که در انتهای ریشه‌ها زیاد باشد سبب رشد به سمت پایین می‌گردد.
اگر غلظت اکسین بیش از حد باشد از رشد و طویل شدن سلول‌ها جلوگیری کرده و شکل ریشه، ساقه و برگ را تغییر می‌دهد و سبب رنگ پریدگی برگ‌ها می‌شود.
انواع هورمون ریشه زایی
هورمونهای ریشه‌زایی در انواع پودر و مایع و ژل در بازار عرضه می‌شوند. فرم پودری حاوی تالک و هورمونهای محرک ریشه بوده و به نسبت فرم مایع از سمیت کمتر و تاثیرگذاری بیشتر برخوردار می‌باشد.
به هنگام استفاده از هورمونهای پودری، انتهای قلمه را در پودر فرو برده و با تکاندن مقدار اضافی، قلمه در خاک کاشته می‌شود. هورمونهای مایع به صورت محلول آماده مصرف و یا به صورت کنسانتره و غلیظ عرضه می‌شوند که قبل از مصرف نیازمند رقیق شدن می‌باشند.
در این موارد مقدار مشخص شده از هورمون در مقدار مشخصی الکل حل و رقیق شده و سپس با اضافه کردن آب به حجم مورد نظر رسانده می‌شود. در استفاده از هورمونهای مایع و یا ژلی، قلمه به مدت چند ثانیه قبل از کاشت در آن قرار می‌گیرد.
هورمون ریشه زایی و تولید قلمه
هورمون های ریشه زایی تاثیر شگرفتی در رشد و ریشه زایی قلمه های جدا شده از گیاهان مانند قلمه ساقه، ریشه و برگ و همچنین پاجوشها دارند. این نکته را نیز باید در نظر گرفت که هورمون‌ها مواد شیمیایی قوی هستند و در صورت استفاده بیش از حد و یا نادرست از آن‌ها قلمه آسیب دیده و از بین می‌رود.
برای این منظور بعد از تهیه قلمه، چند سانتی‌متر قسمت انتهایی قلمه را کمی مرطوب کرده و مقداری از هورمون را در ظرفی ریخته و سپس قلمه را به آن آغشته کرده و با تکاندن پودر اضافی و با ایجاد حفره‌ای در بستر کاشت، قلمه در خاک مناسب قرار می‌گیرد تا هورمون هنگام قرارگیری در خاک از بین نرود.
همچنین بهتر است از تماس قسمت های هوایی قلمه با هورمون پرهیز شود و خاک بستر کشت نیز قبل از قرارگیری قلمه‌ها مرطوب گردد. در قلمه برگ نیز قسمتی از برگ که به ساقه مرکزی نزدیکتر است به هورمون آغشته شده و سپس در بستر قرار می‌گیرد. هورمون ریشه زایی در قلمه های ریشه هم کاربرد دارد و می‌توان قسمت هایی از ریشه که جهت تولید قلمه جدا شده‌اند را قبل از کاشت به هورمون آغشته کرد.